________________
૧૫
આરબોનો ધર્મ સૌથી મોટા મહંત ગણાતા હતા. આ બિશપોની સલાહથી બૅન્સ્ટાન્ટિનોપલના સમ્રાટ તરફથી આખી દુનિયાના ખ્રિસ્તીઓને ઉદ્દેશીને એવો હુકમ કાઢવામાં આવ્યો હતો કે કોઈ પણ રોગ મટાડવા પ્રાચીન મુનાનીઓની પેઠે દવા કરવી, એ ઈશ્વરનો ઇન્કાર કરવા બરાબર છે, અને પાપ છે; તથા ખ્રિસ્તીઓએ આરોગ્ય માટે દેવળની મૂર્તિ અને પાદરીઓ પાસે જઈને પ્રાર્થના કરવી જોઈએ અને તેમની પાસે મંતરજંતર અને દોરાતાવીજ કરાવવાં જોઈએ. રોમના ખ્રિસ્તી સમ્રાટોની
જ્યાં જ્યાં આણ વર્તતી હતી ત્યાં કોઈની દવા કરનાર વૈદ કે હકીમ સુધ્ધાંને મોતની સજા કરવામાં આવતી હતી.
ઈશુમાં ઈશ્વરનો અંશ કેટલો હતો, ઈશ્વરની પેઠે ઈશુ પણ અજરામર છે કે નહીં, મરિયમને ઈશુની મા કહેવી કે ઈશ્વરની મા', “હજરત આદમે પાપ ન કર્યું હોત તો તે કદી મરણ પામત કે નહીં? – આવી આવી બાબતોની લાંબી લાંબી ચર્ચા તે જમાનાના ખ્રિસ્તી પાદરીઓમાં બહુ ચાલતી હતી, અને ક્યારેક તે પેઢીઓ સુધી ચાલુ રહેતી હતી. આ જ કારણે ઘણા અલગ અલગ પક્ષ ઊભા થયા હતા. જ્યારે જે પક્ષનું જોર હોય અથવા કૉન્સ્ટાન્ટિનોપલનો સમ્રાટ જેને માને તે પક્ષની વિરુદ્ધના પક્ષવાળાઓને અધમ (હેરેટિક) કહેવામાં આવતા અને તેમને દેશવટો, જાતજાતની હાડમારીઓ અને મોતની સજા સુધ્ધાં ભોગવવાં પડતાં.
અલેખંડ્રિયાનો એક વિદ્વાન પાદરી એરિયસ એમ કહેતો હતો કે, હજરત ઈશુ ઈશ્વરના પુત્ર છે એટલે એક સમય એવો જરૂર હતો કે
જ્યારે ઈશ્વર હતો પણ હજરત ઈશુ નહોતા. એટલે હજરત ઈશુને ઈવરના બરાબરિયા ન માની શકાય. કેવળ આ જ કારણે તેને પ્રથમ દેશવટાની સજા કરવામાં આવી હતી અને છેવટે તેને મોતની સજા ભોગવવી પડી. રામના આખા રાજ્યમાં એવો હુકમ બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો કે, જેને એરિયસનું પુસ્તક કયાંયથી મળી આવે તેણે તે પુસ્તકને તરત બાળી મૂકવું અને જો નહીં બાળી મૂકે તો તેને જ મારી નાખવામાં આવશે.
એક વિદ્વાન ખ્રિસ્તી સાધુ પિલેશિયસે ફક્ત એટલું જ કહ્યું હતું કે, “આદમ પેદા થયા હતા એટલે પાપ કરત કે ન કરત તોપણ મરણ
