________________
૧૨
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ ચલાવે છે અને પરલોકમાં અલ્લાહ તાલા પાસે પોતાને પૂજનારાઓની સિફારસ કરવાની શક્તિ ધરાવે છે.
કેટલાક આરબોમાં એવો પણ રિવાજ હતો : કોઈ માણસ મરી જાય ત્યારે તેની કબર પાસે એક સાંઢણી બાંધવામાં આવતી, અને દાણોપાગી આપ્યા વગર તેને ત્યાં જ મરવા દેવામાં આવતી, જેથી મરનારને પરલોકમાં સવારીની તકલીફ ન પડે. આ સાંઢણીને તેઓ “બલિયહ કહેતા.
ટૂંકમાં આ આરબોનો પુરાણો ધર્મ.
હવે બાકી રહ્યા યહૂદી અને ખ્રિસ્તી ધર્મ. એ બંને ધર્મો પણ મહંમદસાહેબથી સદીઓ પહેલાં અરબસ્તાનમાં પહોંચી ગયા હતા.
ઈસ્વી સનની પહેલી સદીમાં રોમના સમ્રાટ ટાઇટસે યહૂદીઓને પૅલેસ્ટાઈનમાંથી કાઢી મૂક્યા હતા. એ જ પ્રમાણે ત્રીજી સદીમાં ઘણા ખ્રિસ્તીઓને અંદર અંદરના ઝઘડાને કારણે સીરિયા અને બીજા દેશોમાંથી કાઢી મૂકવામાં આવ્યા હતા. અરબસ્તાનના લોકો આ બાબતમાં મોટા મનવાળા હતા. તેઓ પોતાને ત્યાં બધા ધર્મવાળાઓને ખુશીથી આવવા દેતા. હજારો યહૂદીઓ અને ખ્રિસ્તીઓ અરબસ્તાનમાં આવીને વસ્યા. એશિયાના આ બે ધર્મોનો જન્મ પણ અરબસ્તાનની ઉત્તરની સરહદ પર થયો હતો. અને તેથી બંને ધર્મા અરબસ્તાનમાં થોડાઘણા ફેલાયા પણ હતા. કેટલાક કબીલાઓએ યહુદી ધર્મ અને કેટલાકે ખ્રિસ્તી ધર્મ સ્વીકાર્યો હતો. એમ પણ જણાય છે કે બીજા ધર્મોનાં દેવદેવીઓને પોતાનાં દેવદેવીઓમાં સામેલ કરી દેવાનો પણ આરબોમાં રિવાજ હતો. જ આરબોએ આ નવા ધર્મોમાંથી એકેને પૂરેપૂરી રીતે સ્વીકાર્યો નહોતો તેઓ પણ એ બંને ધર્મો પ્રત્યે ઘણી આત્મીયતા બતાવતા, હજરત ઇબ્રાહીમને યહૂદી અને ખ્રિસ્તી બને પોતાના એક પેગંબર માનતા, અને ઘણા આરબો પણ તેમને પોતાના પૂર્વજ કહેતા તથા પોતાને હજરત ઇબ્રાહીમના દીકરા ઈસ્માઈલના વંશજ કહેતા. કાબામાં બીજી મૂર્તિઓની સાથે સાથે ઇબ્રાહીમ અને ઈસમાઈલની મૂર્તિઓ પણ મૂકેલી હતી, અને તેમની પણ પૂજા થતી. ખ્રિસ્તીઓ ત્યાં ગયા પછી હજરત ઈશુની મા મરિયમની મૂર્તિ પણ કાબામાં મૂકવામાં આવી અને તેની પણ પૂજા થવા લાગી. પરંતુ યાદીઓ
