________________
આરબોની રહેણીકરણી
હક માનતા. બેચાર શહેરો બાદ કરતાં બાકીના લગભગ આખા અરબ સ્તાનના લોકો રબારીઓની પેઠે તંબૂઓમાં રહેતા. ઋતુઓના ફેરફારની સાથે સાથે અથવા પાણીની સગવડ જોઈને એ લોકો પોતાનાં રહેઠાણ બદલતા રહેતા. ખેતી કરીને એક જગ્યાએ ઠરીઠામ થઈને રહેવું કે વેપાર કરવો, એને તેઓ ખરાબ ગણતા. આ પ્રકારના જીવનમાં કોઈ જાતની કારીગરી કે ધંધો ખીલી જ ન શકે, પણ આ પ્રકારના જીવન અને રોજરોજની લડાઈઓને કારણે જ એ લોકો સામાન્ય રીતે બહુ બહાદુર અને પોતાના ઘોડાઓની પેઠે ચપળ હતા અને તેમની રહેણીકરણી બહુ સાદી હતી.
એમ જણાય છે કે શરૂઆતથી જ એમને એ વસ્તુ પણ સમજાઈ ગઈ હતી કે રોજરોજની લડાઈઓ અને લૂંટફાટ વચ્ચે થોડા દિવસ એવા પણ હોવા જોઈએ કે જ્યારે માંહોમાંહેની લડાઈઓ તેટલા સમય માટે બંધ કરીને નિર્ભય અને નિશ્ચિત થઈને એકબીજા સાથે હળીમળી શકાય. મહંમદસાહેબ પહેલાં ઘણા સમયથી વરસમાં ચાર મહિના તેને માટે રાખવામાં આવ્યા હતા. આ ચાર મહિનામાં બધા કબીલાઓના માંહોમાંહેના ઝઘડા, ખૂનનો બદલો અને લૂંટફાટ બિલકુલ બંધ રહેતાં. સામાન્ય રીતે બધા કબીલાઓના લોકો આ વસ્તુ ઈમાનદારીથી માનતા અને તે પ્રમાણે વર્તતા.
આ ચાર મહિના દરમિયાન જ અરબસ્તાનના સૌ લોકો મક્કા આવીને કાબાની યાત્રા કરતા. મહંમદસાહેબ પહેલાં હજારો વરસથી કાબા તમામ આરબોનું સૌથી મોટું મંદિર અને સૌથી મોટું તીર્થ મનાતું હતું. આ ચાર મહિનામાં જ ‘ઉક્કાઝ’ અને ‘મુજનાના બે પ્રખ્યાત મેળા ભરાતા હતા. તેમાં સર્વ કબીલાઓના લોકો ભેગા થઈને કયાંક પોતપોતાના લડાઈના કેદીઓનો અદલોબદલો કરતા, કયાંક માલનું ખરીદ-વેચાણ કરતા, કોઈ જગ્યાએ પોતાના દેવતાઓની પૂજા દરન, અનેં કોઈ ઠેકાણે નાનાંમોટાં કવિસંમેલન ભરતા. મહંમદસાહેબ પહેલાં આરબોમાં લખવાનો રિવાજ બહુ ઓછો હતો. છતાં કવિતા કરવાનો શરૂઆતથી જ તેમને બહુ શોખ હતો. દરેક કબીલામાં એવા કવિ કે શીઘ્રકવિ જાગતા, જેમની નાની નાની કવિતાઓ કે જોડકણાં
લ
