________________
અંતિમ દિવસો
૧૧૯ ત્રણ દિરહમ આપી દીધા અને કહ્યું-“આ જગતમાં શરમાવું સારું છે જેથી કરીને આપણે પરલોકમાં કષ્ટ સહન કરવું ન પડે.”
પછી તેમણે જે મુસલમાનોએ પોતાના ધર્મ માટે પ્રાણ આપ્યા હતા અને જેમણે ધર્મને ખાતર દુઃખો વેઠયાં હતાં તેમને માટે ભરેલે હદયે અલ્લાની પ્રાર્થના કરી. મક્કાના મોહાજરીન તરફ માં કરીને “અન્સાર’ તરફ ઈશારો કરતાં તેમણે કહ્યું:
મુસલમાનોની સંખ્યા તો વધશે પણ મદીનાના અન્સારની સંખ્યા હવે વધી ન શકે. તેઓ જ મારા કુટુંબી હતા જેમણે મને રહેવા ઘર આપ્યું. જ્યારે જગત મને દુ:ખ દેતું હતું તે વખતે આ લોકોએ મારા પર વિશ્વાસ કર્યો અને મને અપનાવ્યો.”
રોગ અને અશક્તિ વધતી ગઈ. શુક્રવારે નમાજ પઢાવવા માટે તેમણે અબુ બકને મસીદમાં મોકલ્યા. આજ સુધી હંમેશાં તેઓ પોતે જ નમાજ પઢાવતા હતા. અબુ બકને નમાજ પઢાવતા જોઈને લોકોમાં સનસનાટી ફેલાઈ ગઈ. કેટલાકે માન્યું કે પેગંબર ચાલ્યા ગયા. આ ખબર મળતાં જ મહંમદસાહેબ પાછા અલી અને ફજલના ખભા પર હાથ મૂકીને મસીદમાં આવ્યા. તેમને જોતાં જ લોકોનાં મોઢા પરનો રંગ બદલાઈ ગયો. કરમાઈ ગયેલા ચહેરા ખીલી ઊઠયા. અબુ બક્ર નમાજ પઢાવના અટકી ગયા. મહંમદસાહેબે આજ્ઞા કરી, “ચાલુ રાખો.’ નમાજ પૂરી થયા પછી મહંમદસાહેબે લોકોને કહ્યું:
મેં સાંભળ્યું છે કે તમારા પેગંબરના મૃત્યુની અફવા સાંભળીને તમે ગભરાઈ ગયા હતા. પરંતુ શું મારા પહેલાં કોઈ પેગંબર હંમેશાં રહ્યો છે કે જેથી હું તમારાથી કદી જુદો નહીં પડું એમ તમે માનો છો? દરેક વસ્તુનો સમય નિશ્ચિત છે. તેમાં વહેલુંમોડું ન થઈ શકે અથવા તેને ટાળી ન શકાય. હું તેની જ પાસે જાઉં છું જેણે મને મોકલ્યો હતો. અને તમને મારી છેવટની વિનંતી એ છે કે, તમે આપસમાં સંપીને રહેજો, એકબીજા સાથે પ્રેમ રાખજે, એકબીજાને માટે આદર રાખજે અને દરેક ભલા કામમાં એકબીજાને મદદ કરજો. એકબીજાને ધર્મથી ચળવા ન દેવામાં, પોતાના
