________________
૧૧૮
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ કહેવાય છે. તેમની બીજી સામાન્ય ઉક્તિઓ અને ઉદ્દેશ હદીસ” કહેવાય છે અને તેમને ઈશ્વરની આજ્ઞા માનવામાં નથી આવતી. આ વારંવારનાં અસાધારણ દરદ અને બેચેનીની અસર મહંમદસાહેબના શરીર, સ્નાયુઓ અને મગજ પર બહુ ઊંડી પડી. એક વાર તેમની દાઢીમાં ધોળા વાળ જોઈને અબુ બક રોવા લાગ્યા. મહંમદસાહેબે કહ્યું –“હા, વહી આવતી વખતે મને જે દર્દ થતું અને કષ્ટ પડતું તેનું આ બધું પરિણામ છે! સૂરે હૃદ, સૂરે અલવાયા, સૂરે અલકાયા અને તેમની સાથેની બીજી સૂરાઓએ મારા કેશ ધોળા કરી નાખ્યા.”
મહંમદસાહેબને છેવટનો તાવ આવ્યો.
એક દિવસ મધરાતે જ્યારે મદીનાના સૌ લોકો ઊંઘતા હતા ત્યારે તેઓ ફક્ત એક માણસને સાથે લઈને શહેર બહાર કબરસ્તાનમાં ગયા અને બરોની વચ્ચે બેસીને બહુ વાર સુધી ધ્યાનમગ્ન રહ્યા. છેવટે ભરેલ હવે તેમણે કહેવા માંડયું:
“હે કબરોના વાસી, તમને સલામ (શાંતિ) હજો. અલ્લા તમને અને અમને સૌને ક્ષમા કરે. શાંત હજો એ સવાર જે દિવસે તમે સૌ ફરીથી જાગો, અને સુખી હોજો તે દિવસે તમારી સ્થિતિ. તમે અમારાથી પહેલા ચાલ્યા ગયા અને અમે તમારી પાછળ આવીએ છીએ.”
બીજે દિવસે સવારે પોતાના બંને પિતરાઈ ભાઈઓ – અલી અને ફજલનો ટેકો લઈને તેઓ મસીદમાં ગયા. નમાજ પછી તેમણે લોકોને કહ્યું:
“મુસલમાનો, તમારામાંથી કોઈને મેં કશું નુકસાન કર્યું હોય તો તેનો જવાબ દેવા અત્યારે હું મોજૂદ છે. જો તમારામાંથી કોઈનું મારી પાસે કશું લેણું હોય તો જે કંઈ આજે મારી પાસે છે તે બધું તમારું છે.”
એક જણે યાદ દેવડાવ્યું કે મેં આપના કહેવાથી એક ગરીબ માણસને ત્રણ દિરહમ આપ્યા હતા. મહંમદસાહેબે તેને તે જ વખતે
૧. કુરાનના ભાગાનાં નામ.
