________________
सर्ग १४ श्लो १६७-१६८]
हीरसौभाग्यम्
५४५
क्तम् –'दुव्वलकन्नावकमुह बहुभोअणा सरोस । जेता तुरियां होइ गुण ते ता नरवइ दोस ॥' इत्युक्तेः। सुप्तं निद्रां प्रमादमज्ञानं परोपकारादिकरणे निद्रां बिभ्रतीति । तत्वार्थ बहुप्रमिला रणतूररावाकर्णने जाग्रतीति जनप्रसिद्धिः । अतः कारणात्खलोपमाः सन्ति । च पुनः रथाः कामचारिणः अतिशयेन वाताधिकवेगेन चरन्ति प्रचलन्तीत्येवंशीलाः। के इव । विगा इव । यथा विटाः कामं स्वेच्छया अथ वा कामेन कंदर्पचेष्टया मदविह्वलत्वेन वा चरन्ति व्यवहरन्तीत्येवंशीला भवन्ति । पुनः किंभूताः । स्वमात्मानं वहन्ति शुभस्थान सुमार्ग या नयन्तीति स्ववाहिनो वृषभास्तेषां बन्धविधायिनः योक्तृ(ग्य)बन्धकारिणः । तथा खिङ्गा स्ववाहिनीमाजीविकादिकारिणां कुकर्मरतत्वेन बन्धबधाद्मव. स्थायां स्वदानादिना मोचयितृणामपि ऋणप्रत्यर्पणानध्यवसायेन कथंचिदभ्याख्यानप्रदानादिना अनार्यत्वात्तेषां साधूनामुपकारिणामपि नियन्त्रणां निर्मापयन्तीत्येवंशीलाः ॥
શ્લેકાર્થ
. सन् , प्रमाने नहीं मानना। अर्थात् प्रमाणुने Beauी गयेसा, पतिકુટિલ આશયવાળા, પરોપકાર કરવામાં આળસુ એવા અશ્વોથી મારે સયું ! છાચારી પુરુષની જેમ વેચ્છાપૂર્વક ગમન કરનારા અર્થાત્ પવનવેગી અને પિતાને વહન કરનારા વૃષભનું નિયંત્રણ કરનારા અર્થાત કૃતન એવા રથ વડે પણ મારે સયું ! ૧૬૭
अमी नृशंसाः परघातिनः क्षितेः शतक्रतो शल्यजुषः पदातयः । इयं च लक्ष्मीः करिकर्णतालवच्चलानिलान्दोलितकेतुवत्पुनः ॥ १६८ ॥
हे क्षितेः शतक्रतो भूजम्भारे, अमी पदातयो नृशंसाः क्रूराः । तथा परान् शत्रून स्वव्यतिरिक्तानन्यान्वा घातयन्तीत्येवंशीलाः । शल्यानि यत्राणि कुन्तान्वा । परस्परोल्लासितशल्यपल्लवे । मृषा मृधं सादिवले कुतूहलान्नलस्य नासीरगते वितेनतुः ॥' इति नैषधे । 'शल्यं शस्त्रं कुन्तश्च' इति तद्रुत्तिः । तथा समरावसरे शरीरान्तःप्रविष्टानि लोहशल्यानि वा । तथा रागद्वेषद्रोहादिशल्यानि वा जुषन्ते भजन्तीति शल्यजुषो वर्तन्ते । च पुनरियं लक्ष्मीः चला चपला वर्तते । किंवत् । करिणां दन्तिनां कर्णतालवत् । पनरनिलेन प्रबलपवमानेनान्दोलितो वेल्लितस्तरलीकृतो यः केतुः प्रासादशिर शिखरस्थायुकध्वजस्तद्वत् ॥
શ્લોકાઈ
પૃથ્વી ઉપર ઈન્દ્રસમાન હે રાજન, કૂર, શત્રુને ઘાત કરનારા, શસ્ત્રોને ધારણ કરનારા અર્થાત રાગદ્વેષરૂપી શલ્યને વહન કરનારા એવા પાયદળ વડે પણ મારે સયું हि० सौ० ६९