________________
४९२
हीरसौभाग्यम्
[सर्ग १४ श्लो० ६१-६२
हे साहे, संयतानां सर्वविरतिभाजां साधूनां व्रजः समुदाय इत्यमुना प्रकारेण पूर्वव्याणितस्वरूपान् सप्तसंख्याकान् व्रतान्नियमविशेषान् बिभर्ति धत्ते । किंभूतः । शिवश्रिया मोक्षलक्ष्म्या परिरम्भे आलिङ्गने लोलुपः लालसः । क इव बिभर्ति । वसुंधराभोग इव । यथा सप्तद्वीपाया वसुंधराया आभोगो विस्तारः । 'प्रपञ्चाभोगविस्तारः' इति हैम्याम् । सप्त लवण-क्षीर-दधि-धृत-सुरा-इक्षु-वारिनाम्नः अम्भसां प्रभून समुद्रान् । 'यादःस्रोतोवानंदीशः सरस्वान्' इति हैम्याम् । धत्ते । पुनः क इव । शिखीव । यथा वह्निः सप्त शिखा ज्वाला घत्ते । 'विभावसुः सप्तोदर्चिः स्वाहाग्राही' इति हैम्याम् । पुनः क इव । धुमणिरिव । यथा नभोरन्त सहप्ररश्मिः सप्त हयान स्वरथे सप्ताश्वान धारयति ॥
શ્લોકાઈ
સમસ્ત પૃથ્વી જેમ લવણ, ક્ષીર, દધિ, ધૃત, સુરા, ઈક્ષુ અને વારિ એ સાત સમુદ્રને ધારણ કરે છે, અગ્નિ સાત વાલાને ધારે છે, અને સૂર્ય સાત અધોને વહન કરે છે તેમ મોક્ષલક્ષ્મીના લેપી સાધુ-પુરુષે ઉપર્યુક્ત સાત વ્રતોને ધારણ કરે છે. તે ૬૧ છે
पुरातनैराचरितानि सूरिभिर्यथा तथा धर्तुमहं न तान्यलम् । मतङ्गजप्रक्षरधारणक्षमा मतङ्गजा एव न यत्तुरङ्गमाः ॥ ६२॥ हे नृपते, अहं स्वल्पमनःकायबलाकलितकलिकालोत्पन्नजनः तथा तेन प्रकारेण तानि सप्त व्रतानि धर्तु धारयितुं नालं न समर्थोऽस्मि । तथा कथम् । यथा येन प्रकारेण संपूर्णाद्वैतमनोवाक्कायबलशालिभिः सिद्धिसंप्राप्त्युचित चारुसंहननैः सुषमासमयसंप्राप्ता'वतारैः पुरातनैः प्राचीनेः सूरिभिराचार्यैरुपलक्षणादुपाध्यायगणाञ्चच्छेदकसाधुभिरप्या. चारितानि सम्यक्पालितानि यद्यस्मात्कारणान्मतङ्गाजानां संनाद्यानां समरोचितानां दन्तिनां प्रक्षराणां 'पाखर' इति लोकप्रसिद्धानां धारणे उद्वहने परिधाने वा मतङ्गजा एव क्षमाः समर्थाः स्युः न पुनस्तुरङ्गमाः स्वयोग्यप्रक्षरधारणे समथाँ अप्यश्वाः किं गजानामतिशायिभारदुर्वहां प्रक्षरां धारयन्ति । अपि तु न तथा । अहमपि पूर्वाचार्यानुष्ठितो. स्कृष्टानुष्ठान विघातुं समर्थोऽपि देशकालस्वमनोवपर्बलानरूपमना वह निन्द्यम् । किं च तस्य मूलत एव प्रक्षरैव न भाति तदग्रहणमयुक्तमेव यानेषु रत्नत्वात्प्रक्षरधारित्वाच्च अश्वाभिधानं न्याय्यमेव ॥
રાજન, પૂર્વાચાર્યોએ આ સાત વ્રતને જેવી રીતે આચર્યા હતાં તેવી રીતનું આચરણ કરવામાં હું શક્તિશાલી નથી. ખરેખર હાથીની અંબાડીને હાથીઓ જ વહન કરી શકે છે પરંતુ તેમાં અશ્વો અશક્ત છે. ૬૨