Page Text
________________
सर्ग १४ श्लो० ४८-५१ ]
हीरसौभाग्यम्
४८५
स्त्रीलिङ्गे वाच्ये सति नन्दननामशब्दो दुहितरि पु:यां स्युः' इति तदवचरिः। लक्ष्मीस्तदूपा वीरुद्वल्ली तत्र । तदुन्मलने इत्यर्थः । द्विपेन्द्रति ऐरावणोऽन्यो बा गजराजस्तद्वदाचरति । पुनः शमः प्रशान्तता स एवारविन्द कमलं तस्मिस्तुहिनोदवृन्दति हिमजलकणगण इवा. चरति । हिमानीयतीत्यर्थः । अपि पुनव्रतानि पञ्चमहाव्रतानि द्वादशाणुव्रतानि वा अन्ये नियमविशेषा वा त एवाम्बुवाहाः पयोधरास्तेषु गन्धवाहति प्रबलप्रभश्चन इवाचरति । पुनर्वीडो लज्जा स एष वहा सरित तस्याः पयःप्लवे पानीय पूरे निदाधति ग्रीष्मकालति । 'जेणिदिनिपवनप्रचण्डलू अझलतापतडक्का। जिणि दिनिनदीनिवाणवाणवाविकूआ सवसुक्का ।।' निदाधे हि प्रायोऽखिला जलाशयाः शुष्यन्ति । तथा वीडशब्दः अकारान्तो. ऽप्यस्ति । 'बीड ब्रीडा चित्तसंकोचः ब्रीडाऽपि' इती हैमीवृत्तौ । तथा त्वयि स्मरव्रीड समस्ययानया' इति नैषधे । च पुनमहत्त्व महिमा तदेव गोत्रः पर्वतः तत्राचलच्छेदे सहस्रनेत्रति इन्द्र इवाचरति । पुनर्गुण : सदाचरणानि एव द्रुमा वृक्षास्तेषां दोणिषु श्रेणिषु । तज्वालने इत्यर्थः । मन्त्रजिह्वति । अर्थाद्दावानल इवाचरति । 'भिल्ली पल्लवशङ्कया विचिनुते 'सान्द्रद्रुमद्रोणिषु' इति चम्पूकथायाम् । 'द्रुमद्रोणया वृक्षोणय;' इति तट्टिप्पनके । 'सर्वप्रातिपदिकेभ्यः क्विा वाचारे इत्येको कृष्ण इवाचरतीति कृष्णति । एवं स्वति स्वागास' हति प्रक्रियाकौमुद्याम् । तस्मादत्र सर्वत्रापि आचाराथे क्विप्प्रत्ययः ॥ यम्मम् ।।
બ્લેકાર્થ
હે રાજન, જે પુરુષ અથવા સ્ત્રી પોતાના બ્રહ્મચર્યનું ખંડન કરે છે તે ખરેખર પિતાના યશરૂપી ચંદ્રને કલંકિત કરે છે, લક્ષમીરૂપી વેલને ઉખેડી નાખવા માટે ગજેન્દ્ર રૂપ, શમરૂપી કમલને નાશ કરવામાં હિમસમાન વ્રતરૂપી મેઘને વિખેરી નાખવા માટે પવન સમાન, લજજારૂપી નદીના જલને શોષણ કરવામાં ગ્રીષ્મકાળસમાન, પિતાના માહાભ્યરૂપી પર્વતને ભેદવામાં ઈનસમાન, અને ગુણોરૂપી વૃક્ષોના સમૂહને બાળી 'नामा भारी अनि समान भने छे. ॥ ४८ ॥ ॥ ४ ॥
कृतप्रदोषा पितृसूरिवाशनिश्चला वनीवन्मदनावगाहिनी । अहेर्महेलेव च जिह्मगामिनी वधूः पयोधेरिव निम्नगामिनी ॥ ५० ॥
जलैहाया इव मेघमालिका विवधिनी वा भवपद्धतेरधैः। मनः शमाद्वैतमुखानुषङ्गिनां वशीकरोतीश वशा न योगिनाम् ॥ ५१ ।।
हे ईश अर्थात हे अवनीनायक, इह जगति वशा कामिनी योगिनां मनोवाकाय. योगभाजां वशीकृतात्मानां मुनीनां मना मानसं न वशीकरोति न मोहयति न हरित । यदुक्तम्-'अकामस्य तृणं नारी निरीहस्य तृणं नृप । तृणं ज्ञानवतां सर्व तृणं शूरस्य
| SR No. | 005969 |
| Book Title | Heersaubhagya Mahakavyam Part 03 |
| Original Sutra Author | Devvimal Gani |
| Author | Sulochanashreeji |
| Publisher | Kantilal Chimanlal Shah |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 444 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |