________________
७३०
हीरसौभाग्यम्
[सर्ग १६ श्लो० ८८
अष्टादशकोटाकोटीसागरोपमप्रमितकालोऽभूत् कोऽपि भारतीयक्षेत्रसत्कपुमान् वृतो नास्ति, अत एव प्रौढां कुमारिकां वृणु वरय परिणयेति ॥
લેકાર્થ
2ષભવિહારમાં ભગવંતની સામે હાથી ઉપર આરૂઢ થયેલાં મરૂદેવા માતા શેભે છે. તે જાણે આ પ્રમાણે કહેવા માટે આવ્યાં ન હોય : “અસાધારણ ગુણના સાગર એવા હે પુત્ર, મેં તારા માટે મુક્તિરૂપી કન્યા જેઈ, તે માટે હે અષભ, તું અહીં જલ્દી આવક અને આવીને ગુણિયલ એવી મુક્તિરૂપી કન્યાની સાથે પાણિગ્રહણ કર. કારણ કે અઢાર કટાકટિ સાગરોપમ પ્રમાણ અસંખ્યકાળમાં ભરતક્ષેત્રના કેઈ માનવીએ તેની સાથે લગ્ન કર્યા નથી. તે ૮૭ છે
अयं श्रयति मां सदा तनय वाहनव्याजत__ स्तदुद्धरतमाममुं श्रितहितो महान्यद्भवेत् । इतीव गदितुं मुदा भगवतः पुरस्तस्थुषी
समेत्य मरूदेव्यसौ गजपतेरुतांसासिता ॥ ८८॥
असौ मूलप्रासादगर्भाग्रे दृश्यमाना मरुदेवी भगवन्माता उत गजपतेविंपराजस्य अंसे स्कन्धे आसिता उपविष्टा सती समेत्य ऋषभाभ्यर्णेऽभ्यागत्य मुदा हर्षेण भगवतः स्वपुत्रस्य । परमेष्ठिनः पुरोडग्रे पुरस्तात् तस्थुषी स्थितवती । उत्प्रेक्ष्यते-इत्यमुना प्रकारेण गदितुं कथयितुमिव । इति किम् । हे तनय ऋषभदेव, अयं विपपतिर्गजेन्द्रो वाहनव्याजतो याननिभात्सदा सर्वदापि मां तव मातरं मरुदेवीं श्रयति सेवते । तत्तस्मात्कारणादमुं करीन्द्रं जगदुद्धरणधीर, उद्धरतमां सर्वथा सर्वप्रकारेण तिर्यक्त्वदूषितात्संसारान्मोचय । यद्यस्मात्कारणान्महानुत्तमः पुरुषः श्रिते स्वभक्तोभूते हितो वत्सलो भवेत् । निजस्य पुंसः समीहितमवश्यं करोत्येव । यदुक्तम्-'विहलं जो अवलंबइ आवय पडिय' च जो समु. द्धरइ । सरणागय च रक्खइ तिसु तैहि अलंकिया पुहवी ॥' तथा-'मरुदेवा मरुदेव्यपि' इति आकारान्तमीकारान्तं च नामद्वयं हेमनाममालावृत्तौ । तथा केचित्करिणीस्कन्धारूढा केचिच्च गजराजांसाध्याश्रितेति च प्रतिपादयन्ति । ततो द्वे अपि पृथगुत्प्रेक्षे इत्युतशब्दः ॥ इति गजस्कन्धाधिरूढा मरुदेवी ॥
કલેકાર્થ
હાથીના હોદ્દા ઉપર રહેલાં મરૂતદેવામાતા ભગવંતની આગળ જાણે આ પ્રમાણે કહેતાં ન હોયઃ “હે પુત્ર ઋષભ, આ હાથી મારા વાહનરૂપે રહેલે છે તે માટે તેને તિર્યંચ,