________________
सर्ग १६ श्लो० १९-२०-२१]
हीरसौभाग्यम्
६८३
संधैर्यात्रिकपान्थसाथै : उपेत्य समीपे आगत्य ललित इत्यभिधा नाम यस्य तादश सरः । ललितसरोवरमित्यर्थः । समं समकालं व्यभूषि अलंकृतम् । उत्प्रेक्ष्यते-जडीकरणस्य । 'जडो मूखे हिमाघाते मूकेऽपि च' इत्यनेकार्थः । मूखीकरणस्य मूकीकरणस्य वा हिमांघ्रानीकरणस्य वा यो बहुना तुहिनेनाघ्रातो निविडीभूतः स्यात्तस्य प्राणस्यापि संशयः स्यात्तथा मूखमूककरणादपि भीतिर्भयं ततः कारणात हिमगिरेस्तुहिनाचलात्प्रणश्य प्रपलाय्य । नेष्ट्वेत्यर्थः । इहास्मिन् समग्राणां समस्तानामैहिकामुष्मिकाणां सुखानां शर्मणां संपदा विभतीनां वा अभ्यदय आविर्भावो यस्मात्तादृशस्य सिद्धगोत्रस्य सिद्धाचलस्य शत्रजयशैलस्य मन्त्रतन्त्रविद्यौषधीरसादिभिः सिद्धानां पुरुषाणां गोत्रस्य वंशस्य अन्तिके यत्र गोत्रे सर्वेऽपि सिद्धतरास्तेषां संनिधौ आगतं मानस नाम सरः पद्माकर इव । किंभूतम् । सह कुलैः पुत्रपौत्रप्रपौत्रभ्रातृभ्रातृव्यस्वजनादिवंशैर्वर्तते ये तादृशानां हंसानां सितच्छदानां मालाभिर्धारणीभिराकुल व्याप्तम् । हिमाचले मानसं सरोऽस्ति । यदुक्त चम्पकथायाम्'सदाहंसाकुल बिभ्रन्मानस प्रचलजलम् । भूभृन्नाथोऽपि नायाति यस्य साम्य हिमाचलः॥' इति । तत आगमन युक्तमेव ॥
શ્લોકાર્થ
સમસ્ત સુખસંપત્તિને અભ્યદય સિદ્ધ કરી આવનાર શત્રુંજય પર્વતની પાસે રહેલું “લલિત” સરવર સંઘસહિત અનેખી શોભા ધારણ કરતું હતું. તે સરોવર પિતાને બરફરૂપ બનાવવાના ભયથી હિમાલય ઉપરથી નાસીને આવેલું રાજહંસના કુલસહિત એવું જાણે માનસરોવર ન હોય ! એવું શોભતું હતું. મે ૧૯
गजा इव जनास्ततः सलिलकेलिमातन्वते
पिबन्ति च पिपासिताः सलिलमत्र पान्था इव । विजृम्भिजलजावलिं कुसुममालिकां मालिका
इवावनिरुहे पुनः क्वचन केचिदुचिन्वते ॥ २० ॥ तरन्ति च सितच्छदा इव परे मृगाक्षीसखा
विशन्ति रसिकाः पुनस्तिमिगणा इवान्तर्जलम् । तपर्तुरवितापिता इव मुदा प्लवन्ते परे
चिरेण मिलितेष्टवज्जहति नास्य पार्श्व पुनः॥ २१॥
सतः ललितसरःसमीपागमनोत्तरणानन्तरम् अत्र ललितसरोवरे केचित्केऽपि जना गजा हस्तिन इव सलिलकेलिं जलमज्जनादिकां क्रीडामातन्वते कुर्वते । च पुनरत्र सरसि