________________
हीरसौभाग्यम्
[सर्ग १५ श्लो० ९-११
હવાથી બ્રહ્માને આ પ્રમાણે વિજ્ઞપ્તિ કરી ઃ સમુદ્ર પર્યંતની ભૂમિને ભાર વહન કરવામાં સમર્થ એ આ શત્રુંજય પર્વત આપે કેમ બનાવ્યો ! ૯ છે
सुरपथपथिकैतत्प्रस्थस स्थानभोगाः
शशभृदपरभाग प्रेक्ष्य साक्षान्निरङ्कम् । किमयमिदमुपास्ते नित्यमभ्येत्य कुर्व
नजनि विगतलक्ष्मेत्यन्तरध्याहरन्ति ॥ १० ॥
सुरपथस्याकाशस्य पथिकेषु पान्थेषु । अभ्रंकषेवित्यर्थः । एतस्य शत्रुज याद्रेः प्रस्थेषु श्रृङ्गेषु संतिष्ठन्ते इति संस्थाः। क्विबन्तः । तिष्ठन्तीत्यर्थः । नभस्याकाशे गच्छन्तीति नभोगाः सिद्धगन्धर्वविद्याधरसुगः अन्तश्चित्तमध्ये इत्यमुना प्रकारेणाध्याहरन्ति विचारयन्ति । किं कृत्वा। निर्गतोऽङ्कः कलंको यस्मात्म निरंकस्तं लाञ्छनरहितं शशभृतश्चन्द्रस्यापरभाग यस्मिन्नधस्तने भागे लाञ्छनं लक्ष्यते तस्मादन्यम् । उपरितनभागमित्यर्थः । साक्षात्प्रत्यक्षेण प्रेक्ष्य व्यालोक्य । एतावता चन्द्रलोकादप्युच्चतमानि श्रृङ्गाणि तेषूपविष्टा नभोगाश्चन्द्रस्योपरितनं भाग दृशा व्यालोक्य वितर्कयन्ति । इति किम् । यदय चन्द्रो नित्य सदा अभ्येत्यात्रागत्य इदमुपास्ते श्रीशत्रुजयाद्रेः सेवां कुर्वन् सन् । उत्प्रेक्ष्यतेविगत' प्रयात लक्ष्म लाञ्छनं यस्य तादृशः किमजनि संजात इव ॥
બ્લેકાર્થ
શત્રુંજય પર્વતનાં ગગનચુંબી શિખરો ઉપર થઈને આકાશમાર્ગે પસાર થતા દે, વિદ્યાધર અને ગંધર્વોએ ચંદ્રનો લાંછન વિનાને પાછલો ભાગ જોઈને વિચાર્યું ચન્દ્ર શત્રુંજય પર્વતની નિત્ય ઉપાસના કરવાથી નિષ્કલંક બની ગયો લાગે છે ! ! ૧૧
भुजगभवनमध्यं व्यामुवन्स्थूलमूलै
दिवमपि शिखरैः स्वैर्भूघनेनापि भूमीम् । इति विमलमहीभृद्भूर्भुवःस्वस्त्रयी यो
हरिरिव निजपादैः स्वात्मनाक्रम्य तस्थौ ॥ ११ ॥
यो विमलनामा महीभृत् शजयाचलः स्वात्मना निजस्वरूपेण कृत्वा भूर्भुवःस्वस्त्रयीं पातालभूमण्डलस्वर्गलोकत्रिकमाक्रम्याभिव्याप्य तस्थौ स्थितवानास्ते । क इव । हरिरिव । यथा नागयणो निजैः स्वकीयैः त्रिभिः पादः क्रमैः कृत्वा त्रैलोक्यमाक्रम्य तिष्ठति स्म । बलिबन्धावसरे वामनरूपेण बलेः सकाशात्कमत्रिकमितां क्षितिं याचितवान, तस्मिन्न्य तिकरे अतिमहदूपमाधाय क्रमत्रयेण त्रिजगदाक्रान्तम, तदा बलिर्बध्वा पाताले क्षिप्तः । तदशौ नैषधे यथा-'हरेर्य दक्रामि पदैक केन खं पदैश्चतुर्भिः क्रमणेऽपि तस्य नः । त्रपा