________________
AR
५७४
हीरसौभाग्यम्
[सर्ग १४ श्लो० २२३-२२५
रीतिः । अथ भूभृत्वमेव दर्शयति-यत्कारणात् पातालमधोलोकः स एवावटः कृपः तस्य कोटरऽधोभागवर्ती महागतस्तस्यान्तरे मध्ये पतन्ती यान्ती पाथोधिनेमिरासमुद्रान्तक्षितिधनुकभिदो विष्णोर्भागीभवत् अंशरूपेण जायमानं वर्म शरीर यस्य तादृशेन मया महीवराहरूपेण दंष्टायां दाढामध्ये अधारि । श्रयते च शास्त्रे-पुरा पाताल प्रविशन्ती क्षितिविष्णुना वराहरूपेण स्वदंष्ट्रायां धृता इति ॥ इति वराहमिथुनालापः ।।
શ્લોકાથી
કલ્યાણમતી એવી છે વરાહી, તું સ્વેચ્છાપૂર્વક મારી સાથે રમ. કારણ કે હીરવિજયસૂરિની વાણીથી અકબર મારો વધ કરશે નહીં, તેમજ પાતાળરૂપી કૂવામાં પડતી સમુદ્રપર્યતની પૃથ્વીને વિષ્ણુના અંશરૂપે જેનું શરીર ઉત્પન્ન થયું છે, એવા મેં મારી દાઢામાં ધારણ કરી હતી. (કહ્યું છે કેઃ પૂર્વે પાતાળમાં પ્રવેશ કરતી પૃથ્વીને વિષ્ણુએ વરાહરૂપે પોતાની દાઢામાં ધારણ કરી હતી.) તેથી અકબરરાજા સમાનગોત્રીની જેમ મારું રક્ષણ કરશે. જે ૨૨૩
इति पृषती शंसति दयितं स्वं किसु जितकासीव विगतभीतिः । स्वयुवतिजङ्घाप्रतिभटभावादिव तव हन्ता यदवनिकान्तः ।। २२४ ॥
पृषती मृगीविशेषा स्व दयित प्रेयांसमात्मीयं पृषत प्रति शंसति कथयति । इति किम् । हे प्रिय, त्वजितकासीव जिताहवः विजयीव किमु कथं विगतभीतिनिर्मुक्तभयो वर्तसे । यत्कारणादवनिकान्तोऽकब्बरसाहिः तव भवतो हन्ता व्यापादयितास्ते । मृगयुत्वेन त्वां हनिष्यतीत्यर्थः । उत्प्रेक्ष्यते-स्वस्यात्मना युवतीनां तरुणीनां स्त्रोणां जङ्घानां प्रतिभटभावाद्वैवरवैरित्वादिव । जङ्घयो मृगजङ्कोपमा योगशास्त्रवृत्त्यादिवास्ते अतस्तदुत्प्रेक्षा । 'पृषतीमस्पृशती तदीक्षणे' इति नैषधे ॥
साथ
કોઈ મૃગલી પિતાના પ્રિયમૃગને કહેતી હતી કે “હે પ્રિયમૃગ, બહાદુરની જેમ નિર્ભય બનીને કેમ ફરે છે? હમણાં તારે શિકાર કરવા માટે અકબર આવશે. કારણ કે તેની પિતાની પત્નીઓની જંઘા સાથે તે સ્પર્ધા કરતા હોવાથી જરૂર તારો વધ કરશે. આ ૨૨૪
पृषदिति कान्तां निगदति भूभृतिविभुवाचा व्यथयति नास्मान् । निजकजनेत्रानयनसखित्वाच्छरणगतत्वादुत किमु राझः ॥ २२५ ॥
पृषन्मृगविशेषः कान्तां स्वप्रियां पृषती प्रति इति निगदति जल्पति । पृषवत्पृषच्छ. ब्दोऽपि यथा जलबिन्दुवाची 'पृषत्पृषतविप्लुषः बिन्दौ' इति, तथा मृगवाच्यपि दृश्यते ।