________________
[सर्ग १२ श्लो० ५९-६१]
हीरसौभाग्यम्
२८७
- ચંચલ બનેલી લતાની જેમ ઈશ્વરે નાટક કરેલું છે. પર્વતમાં ઝરણારૂપે નદી વહે છે ઝરણા સમાન ઉજજવલ એવી ગંગા નદી ઈશ્વરના મસ્તકમાં છે, અથવા વ્યવસ્થિત રૂપે આકાશગંગા ઇશ્વરના મસ્તકે રહેલી છે. પર્વત-અતિ ઉન્નતતા-અતિ વિસ્તાર અને પાતાલમૂલ હેવાથી પર્વતને દશેદિશાઓમાં વાસ છે. ઈશ્વર દિશારૂપી વસ્ત્રવાળે છે. આ રીતે અબુદાચલ ઈશ્વરની સમાનતા ધારણ કરતે હતે. ૫૯
रत्नसान्वौषधीप्रस्थमुख्यश्रिया मेरुमुख्यक्षमाभृज्जयादर्जिताम् ।
श्रृङ्गनिर्गत्वराणां झराणां निभात्कीर्तिमेतां बिभर्तीव मूर्ती गिरिः ॥६०॥ यो गिरिरर्बुदाचलः श्रृङ्गेभ्यः स्वशिखरेभ्यो निर्गत्वराणां निःसरणशीलानां झराणां निर्यन्निर्झरपयःप्रवाहानां निभायाजात् मृत शरीरवतीमेतां जगजनताप्रत्यक्षलक्षां कीर्ति यशोविस्तृतिं बिभर्ति दधतीव । किंभूताम् । रत्नसानूनां मणिमयानां शिखराणां तथा औषधीनां फलपाकावसानिकानां वशीकरणस्वर्णरजतादिकारिकाणां वा लताद्रमविशेषाणां प्रस्थानां विविधधातुरसपिकादिस्थानकानामपरश्रृङ्गाणां मुख्यया प्रकृष्टया श्रिया तत्पमुखया वा लक्ष्म्या वैभवेन क्षोभया वा । मेरोमणिशिखराणि, हिमाचले त्वौषधीप्रस्थं श्रृङ्गम् । अत एव मेरुः स्वर्णाचलो मुख्यः प्रधानो येषु । मुखे भावो मुख्य आदिर्वा येषु तादृशानां क्षमाभृत्तां पर्वतानां जयात्पराभवनादर्जितां स्वायत्तीकृताम् ॥
શ્લોકાર્થ
અબુદાચલનાં શિખરમાંથી નીકળતા પાણીનાં ઝરણનેહાને રનમય શિખરવાળા મેરૂ પર્વત અને ઔષધિઓનાં સ્થાન રૂપ શિખરવાળો હિમાલય પર્વત એટલે કે મેરૂ અને હિમાલય આદિ પર્વતને જીતીને પ્રાપ્ત કરેલી જાણે સાક્ષાત્ કીતિ ન હોય તે माय शोले छ. ॥ १० ॥
अर्जुनश्रीदधो मर्त्यमालास्फुरत्कंदरो भद्रसालोल्लन्नृक्षभूः ।
बिभ्रतः स्वःसुमेरोरिव स्पर्धया यः पुरं क्वापि धत्ते धरित्रीधरः ॥६१॥ यो धरित्रीधरः अर्बुदपर्वतः क्वापि कुत्रापि प्रदेशे पुरं नगरं धत्ते बिभर्ति । उत्प्रेक्ष्यते-स्वः स्वर्ग बिभ्रतो घारयतः सुमेरोः कनकाचलस्य । 'मेरुः स्वर्गाधारः' इति परसमये यदुक्तं च नैषधे-'दिवमङ्कादमराद्रिरागताम्' इति । स्पर्धया संदर्षेणैव । यः किंभूतः ।