Heersaubhagya Mahakavyam Part 02

SR No.: 005968
Original Sutra Author: Devvimal Gani
Author: Sulochanashreeji
Publisher: Kantilal Chimanlal Shah
Publication Year: 1977
Total Pages: 482
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 204

सर्ग ११ श्लो ० ६७-६८ ]
हीरसौभाग्यम्
नीय विचारणीयम् । एकवचनं तु भक्तिवशात् वीतरागस्तवजयतिहुअणप्रमुखादौ दृश्यते'तवाङ्गे भृङ्गतां यान्ति नेत्राणि सुरयोषिताम्' इत्यादि । तथा 'तुं सामयितुं मायवप्पतुमित्तपियं कुरु' इत्यादि । यदेष असिवत्कराल इव स्वेनात्मना निस्त्रिंशभाव क्रूरस्वभावम् 'क्रूरे नृशंसनिस्त्रिं शौ' इति हैम्याम् । पक्षे निस्त्रिंशतां चन्द्रहासताम् । 'करवालनिस्त्रिंशकृ. पाणखङ्गाः' इति हैम्याम् । दधानो बिभ्राणः । म्लेच्छानां मुद्गलानां मध्ये मौलिः मुकुटः अकबरपातिसाहि; कदाचित्कस्मिन्नपि प्रश्नोत्तरीप्रतिवचनादिसमध्ये भवत्समीपं गतस्य मम विरुद्ध दुष्टमनार्यत्व मा विदध्यान्मा कुर्यात् । क इव । तम इव । यथा सैहीकेय; श्वेतकान्तेश्चन्द्रस्य कदाचित्पूर्णिमाप्रान्ते एव नान्यदिनेषु, इति विरुद्धगिलनलक्षण विरुद्ध विदधाति ।।
શ્લેકાર્થ
હે શમભાવીજન ઈંદ્ર ! આપ મનમાં પણ એવું વિચારશો નહીં કે “આ તલવારની જેમ ફૂરસ્વભાવવાળો મેગલે ર્મા મુગટ સમાન અકબર ક્યારે પણ મારાથી વિરૂદ્ધ આચરણ ન કરી બેસે! જેમ રાહુ ચન્દ્રને પૂર્ણિમાનાં પ્રાન્તભાગમાં જ શ્રાસ કરે છે તેમ આ બાદશાહ છેલ્લે છેલે પણ કદાચ વિરૂદ્ધ કરે” ! આવા પ્રકારની લેશમાત્ર પણ यिता ४२।। नही. ॥ १७॥
अपि स्वापकतर्जनस्योपकारं प्रकुर्वन्त्यसावौचिती सत्तमानाम् । कुठारं स्वशाखाविशेषांल्लुनानं यतो गन्धसारः सुगन्धीकरोति ॥ ६८ ॥
है प्रभो, स्वस्यात्मनोऽषकर्तुविरोधं विधातुरपि जनस्य उपकारं शिष्टाचारतां दान मानभोजनादिकं प्रकर्षेण कुर्वन्ति । असावेषा पूर्वोक्तलक्षणा सत्तमानां महतामौचिती उचितकारिता योग्यता स्वभाव एव वर्तते रीतिरेवासि । यतः कारणात् गन्ध एव सारं यस्य फलपुष्पवर्जितत्वात् । 'यद्यपि चन्दनविटपी विधिना फलपुष्पवर्जितो विहित; इत्युक्तत्वात् चन्दनद्रुमः स्वशाखाविशेषान्निजशिखाग्राणि लुनानं छिन्दानमपि कुठारं परशु सुगन्धीकरोति सुरभयति ॥
લોકાર્થ
પિતાને અપકાર કરનાર મનુષ્ય પર પણ ઉપકાર કરે તે ખરેખર સપુરૂષને સ્વભાવ જ હોય છે. તેઓનું ચિત્ય જ હોય છે, જેમ ચંદનવૃક્ષ પોતાની શાખા પ્રશાખાઓને છેદ કરનાર કુઠારને પણ સુવાસિત કરે છે. તે ૬૮ !
हि, सौ. २५