________________
हीरसौभाग्यम्
सर्ग १० श्लो० ८९-९१
ઈંદ્રના હાથમાં વજી ! આ પ્રમાણે રાજા ઈદ્રસમાન હેવાથી, અસરાએ જાણે ઈંદ્રની બ્રાનિતથી બાદશાહની સભામાં આવી ન હોય ! a૮લા
ऊर्ध्वदमा क्वचन मौलिविलासिहस्ताः
श्रीकण्ठमित्त्रमिव शीलति राजराजिः । शैला इबैतदभिभूतमहीपतीनां मुक्तामणीवसुगणाधुपदाः स्फुरन्ति ॥९०॥
क्वचन क्वापि सभायां राज्ञा महामहीन्द्राणां राजिः श्रेणी शीलति । अर्थात्सभापतित्वात् । यं नृपं भजते । किंभूताः । ऊर्ध्वदमा ऊर्वीभूताः । प्रायोऽकब्बरसाहिसमाजे सर्वेऽपि जनाः सामन्तादय ऊर्वीभूयैव संतिष्ठन्ते इति रीतिरासीत् । पुनः किंभूताः । मौलौ मस्तके विलसनशीलौ स्थायुको हस्तौ यस्याः । कमिव । श्रीकण्ठमित्त्रमिव । यथा वैश्रवणं यक्षेश्वरत्वात् राज्ञां यक्षाणां राजि?रणी शीलति । 'यक्षः पुण्यजनो राजा' इति हैम्याम् । पुनः क्वचन एतेनाकब्बरसाहिना अभिभूतानां स्वसेवकीभूतानां महीपतीनां राज्ञां मुक्ता मौक्तिकानि, मणयो रत्नानि । अधुना 'जवाहर' इति प्रसिद्धाः । वसूनि स्वर्णरूप्यधनानि, तेषां गणा आदौ यासां तादृश्य उपदाः प्राभृतानि ढोकनकानि 'भिटणा' इति प्रसिद्धाः स्फुरन्ति । क इव । शैला इव । यथा अत्युच्चाः शैला वीक्ष्यन्ते । यथा अतिबहव्योऽभ्रंलिहाश्चोपदा दृश्यन्ते ॥
શ્લેકાર્થ રાજસભામાં ઉંચા થઈને રહેલા તેમજ કુબેરનાં મિત્રની જેમ મસ્તકે અંજલિ જોડીને રહેલા એવા રાજાઓની પંકિત શોભતી હતી (પ્રાયઃ અકબર બાદશાહની રાજસભામાં સામત આદિ સર્વેજને ઉચા થઈને જ રહેતા હતા તેવી પ્રથા હતી) તેમ જ પરાભવ પામેલા રાજાઓનાં મૌક્તિકે, રને સુવર્ણો આદિ ઝવેરાતને ભેટશુઓ પર્વતની જેમ દેખાતા હતાં અર્થાત્ રાજસભામાં ભેટશુઓના ઠેરના ઠેર હતા
शीलन्ति यं वचन संसदि लोकपालाः
शच्या इव प्रियतम च चतुर्दिगीशाः । साङ्गा इव कचन वीररसाश्च वीराः
सेनान्यमेव चतुरङ्गचमूरनूनाः ॥९१॥
