________________
हीरसौभाग्यम् सर्ग १ श्लो०९०-९१-९२ भ्रान्तिं आदधाना विभ्रतः । किं कृत्वा । सप्तच्छदान् सप्तपर्णद्रुमान् विलोक्य। किंभूतान् । स्पर्धितः स्पर्धाविषयीकृतो दानस्य निजमदाम्बुनो गन्धो यैस्तान् । पुनः किंभूतान् । रोलम्वानां भ्रमराणां रावैर्गुजितैराकुलितान् सशब्दान् संजातान् ॥
सार्थ આ વનમાં મદની સ્પર્ધા કરતાં અને ભ્રમરોના ગુંજારવથી વ્યાકુલ બનેલાં એવા સપ્તપર્ણના વૃક્ષોને જોઈ તેમાં વિરોધી હાથના ભ્રમને ધારણ કરતા મદથી ઉદ્ધત થયેલા હાથીઓ સામા દોડતા હતા. હવે
अथ हेमन्तःહવે હેમંતઋતુનું વર્ણન કરે છે–
शाखाविशेपोन्मिपितप्रसूनान् , शार्दूलबालानिव लोध्रसालान् ।
दृष्ट्वा हृदुत्पिजलितैनिकुञ्ज, ललविरे तत्ककुभः कुरङ्गैः ॥९१॥
निकुञ्ज उपवने नगरोद्याने कुरङ्गै गैस्तेपां लोध्रमाणां ककुभो दिशो ललविरे उल्लचिता । पलायितैरित्यर्थः । किंभूतैः । हृदि मनसि विपये उत्पिालत्वं भृशमाकुलत्वं जात येषां तैः । कि कृत्वा । दृष्ट्वा । कान् । शाखाविशेषेपु शिखानेषु उन्मिपितानि विकसितानि प्रसूनानि पुष्पाणि एषां तथोक्तान् । लोध्रा जातिविशेषा गान्धिकापणेषु प्रसिद्धाः । सालाः पादपास्तान् । कानिव । शार्दूलानां व्याघ्राणाम् । 'शार्दूलो राक्षसान्तरे । व्यानेऽत्र पशुभेदे च सत्तमे तूत्तरस्थितः' इत्यनेकार्थः । वालान् डिम्भानिव ॥
साथ આ નગરના ઉદ્યાનમાં, શિખાના અગ્રભાગે વિકસ્વર પુષ્પવાળાં લોધ (દર) જાતિના વૃક્ષોને વાઘને બાળકોની જેમ જોઈને હરણે, મનમાં ભયભીત થઈને તે વૃક્ષોની દિશાઓનું ઉલ્લંધન કરતા હતા. પહેલા
अथ शिशिरःહવે શિશિરઋતુનું વર્ણન કરે છે– पक्तिप्ररूदैः प्रचलत्पतङ्ग-पोतैः प्रियङ्गप्रकरैर्वभेऽस्मिन् । चनश्रियाः प्रावरणैरिवान्त-विच्छित्तिमद्भिस्तुहिनद्विपद्भिः ॥१२॥
अस्मिन् पुरो वने प्रियङ्गुप्रकरैः फलिनीपटलैः बभे । किंभूतैः । पक्तया श्रेण्या प्ररूढेरुद्गतैः । पुनः किंभूतैः । प्रचलन्तोऽन्तः संचरन्तः पतङ्गानां विहङ्गानां पोताः शिशवो येपु ते तैः । उत्प्रेक्ष्यते-वनश्रिया उद्यानलक्ष्म्याः प्रावरणैरिव प्रच्छादनैरिव । पुनः किभूतैः । विच्छित्तिमद्भिः रचनाञ्चितैः । पुनः किं भूतैः। तुहिनस्य हिमस्य । शीतस्येत्यर्थः। द्विषद्भिः शत्रुभिर्निवारकैः ॥