________________
मर्ग ७ श्लो० ६५ - ६७ ]
भाग्यम्
४९१
बुधिः । तथा 'सुधाम्भोनिधिडिण्डीर पाण्डयशः कुशेशय खण्डमण्डितसकल संसारसराः' इति चम्पूकथायाम् । व्योम्नि पवमानपदव्यामुच्छल द्भिरूर्ध्वं गच्छद्भिरम्भः कणैर्जलबिन्दुभिः । उत्प्रेक्ष्यते - तारभरैज्योतिर्वातैर्बभूवे संजातम् । सुधाम्भोधेः किं क्रियमाणात् । स्वां स्वकयां नारायणमथन समयसमुद्भूतां प्राचीनां सुधां पीयूष निष्ठितां व्ययितां भुक्त्वा पीत्वा सर्वामपि क्षय नीतां प्रेक्ष्य दृष्ट्वा पुनर्व्याघुटय अस्याः सुधायाः कृते अर्थाय । तर्हि तेऽन्यमप्याहार कथं न कुर्वन्तीत्यत आह-यतस्ते केवल सुधाममृतमेवाश्नन्तीति सुधाशा देवास्तैर्मथ्यमानात् विलोड्यमानात् ॥ इति तारकाणामुदयः ॥
લાકા
પૂર્વ અમૃત ખલાસ થઈ ગયેલુ જાણીતે, અમૃતભક્ષી દેવે વડે સુધાની પ્રાપ્તિ માટે. ફરીથી થન કરાતા ક્ષીરસમુદ્રમાંથી આકાશમાં ઉછળતાં જલબિંદુએ જાણે તારાઓના સમૂહરૂપે બની ગયાં ન હોય ! ॥૬॥
अथो दधे चण्डकरे प्रयाते, प्राच्या मुखे किंचन पाण्डिमश्रीः । स्मितं प्रमोदादिव सौम्यराजो - दयं प्रकृत्येव दिशा समीक्ष्य ||६६ ||
अथो संध्यारागान्धकारतारकाभ्युदयानन्तरं चण्डकरे उग्रदण्डे नृपे सूर्ये प्रयाते अस्तमिते सति प्राच्या पूर्वदिशा किंचन किमपि मुखे स्ववदने पाण्डिमश्रीरुज्ज्वलतायाः शोभा दधे घृता । प्राच्यां दिशि धवलिमा प्रादुर्भवति स्म । उत्प्रेक्ष्यते - सौम्यराजोदय सोमता संयुक्तस्य राज्ञश्चन्द्रस्य भूवल्लभिस्य च उदयमुद्गमनं पैतृकपदप्राप्तिलक्षणाभ्युदसमीक्ष्य विलोक्य प्रकृत्येव प्रजयेव नगर लोकेनेव । 'राज्याङ्गानि प्रकृतयः पौराणां श्रेणयोऽपि च इति हैम्याम् । दिशा पूर्वहरिता प्रमोदात्स्वाभिमत राजप्राप्तिजनितहर्षाविर्भावात्स्मित हसितमिव ॥
લેાકાર્થ
સૂર્ય અસ્ત થતાં પૂર્વ દિશાના મુખ ઉપર કંઈક ઉજ્જવલ રોાભા પ્રગટ થઈ, જેમ પ્રજાજને પ્રિય રાજાને અભ્યુદય જોઈને હર્ષાતિરેકથી હસી ઉઠે તેમ પૂશિા પોતાને અભીષ્ટ સૌમ્યરાજા (चंद्र)नो युध्य लेहाने नये स्थित (हास्य) उश्ती न होय ! ॥६६॥
संसृज्य राज्यद्दयितेन पत्नी, हरेई रित्तारविभूषणश्रीः । गर्भ वहन्ती मिडिकामयूखं मुखेऽपुषत्पाण्डुरिमाणमूहे ॥६७॥
हरेरिन्द्रस्य पत्नी कान्ता हरित् दिक् एतावता पूर्वदिक् मुखे निजास्ये पाण्डुरिमाण धवलतामपुषत् पुपोष अतीव पाण्डुरवदना संजातवती । 'निजमुखमितः स्मेर धत्ते हरेर्महिषी हरित' इति नैषधे । तत्राहमेवमूहे तर्कयामि । 'ऊह वितक' इत्यय धातुः ।