Page Text
________________
४०६
हीरसौभाग्यम् [सर्ग ६ श्लो० ६०-६२ બ્રનર રમ, તન હાડ ગણના નિર્મળ હૃદયમાં સર્વવિઘાઓ ફુરાયમાન થઈ. ૬
विधिना वचसामधीश्वरी, किमुताकारि बृहस्पतिः क्षितेः । निखिलागमपारगाहिनं, तमुदीक्ष्येदमतर्कि तार्किकैः ॥६१॥
निखिलानां समस्तानां जैनशैवादीनामागमानां शास्त्राणां पारमन्त गच्छतीत्येवंशीलत हीरहर्षगणिमुदीक्ष्य दृष्ट्वा तकें विचारे प्रमाणशास्त्रे वा चतुरास्तार्किकास्तैरिदमत्रै. व वक्ष्यमाणमतकि विचारितम् । इदं किम् । वर्गे वाग्वादिनी बृहस्पती वर्तते विधिना ब्रह्मणा क्षितेः पृथिव्या इयं वचसामधीश्वरी सरस्वती अकारि कृता, उताथवा भूमेरय बृहस्पतिः सुरगुरुरकारि निर्मित इव ॥ इति हीरहर्षगणेर्द्विजपण्डितपार्श्व पठनवर्णनम् ।
શ્લેકાર્થ સંપૂર્ણ સ્વપર-શાસ્ત્રના પારગામી એવા હીરહર્ષગણીને જોઈને, તર્કશાસ્ત્રમાં વિશારદ તાર્કિકોએ આ પ્રમાણે વિચાર કર્યો કે “બ્રહ્માએ સ્વર્ગમાં જેમ બૃહસ્પતિને બનાવ્યા તેમ આ મનુષ્યલેકમાં સરસ્વતી દેવી અથવા તે બીજા બૃહસ્પતિને બનાવ્યા ન હોય !' ૬૫
भवति स्म विचक्षणः क्षणा-दथ सामुद्रिकवत् स लक्षणे ।
अपि काव्यविशेषवित्तया, विजितः काव्य इवाभवनराभः ॥६२।।
तत्पठितसर्वशास्त्रकथारम्भाधिकारे स हीरहर्षगणिर्लक्षणे शब्दशास्त्रे । जातिवा- . चित्वादेकवचनम् । अष्टसु व्याकरणेषु ऐन्द्र-चान्द्र-काशि(श)-कृष्ण(त्स्न)-आपिशल-शाकटारात-पाणितीय-जैनेन्टरूपेष । अथवा 'ब्राह्ममीशानमन्द्र च प्रजापत्य ब्रहस्पतिम । त्वाष्ट्रमापिशल चैव पाणिनीयमथाष्टमम् ॥' इत्यष्टसु महाव्याकरणेषु । अथ वा अष्टादशसु महाव्याकरणेषु । 'एन्द्रपाणिनिजेनेन्द्र शाकटायनवामने । चान्द्र सरस्वतीकण्ठाभरण बुद्धिसागरः । विश्रान्तविद्याभरण भीमसेनकलापकम् । मुष्टिव्याकरण शैवगौड नन्दिजयोत्पलम् । सारस्वत सिद्धहैम जयहैम तथापरम् । इति व्याकरण सर्वशब्दप्राभृतसंभवम् ॥' इत्येवंरूपेषु । इति नामसु लक्षणग्रन्थेष्वित्यर्थः । विचक्षणश्चतुरो भवति स्म । कथम् । क्षणात्स्वल्पकालात् । किंवत् । सामुद्रिकवद्यथा समुद्रेण पण्डितेन प्रोक्तं समुद्र तद्वत्तीति तत्र चतुरो वा सामुद्रिकः लक्षणे नरनारीणां करचरणरेखाद्याकारशरीरस्थमषीतिलकादिविशेषे निपुणः । अपि पुनः काव्यानां रघु-कुमारसंभव-भेघदूतचम्पू-का दम्बरी-माघ-पद्मानन्द नैषधादीनां विशेषवित्तया रहस्यानां ज्ञातृत्वेनेत्यपि व्याख्येयम् ॥
બ્લેકાર્થ હીરહર્ષગણ, ઐન્દ્ર ચા, કાશી, કૃષ્ણ, આપિશલ, શાકાયન પાણિનીય અને જૈનેન્દ્ર, આ આઠ વ્યાકરણ અથવા બ્રાહ્મ, ઈશાન, એન્ક, પ્રાજાપત્ય, બૃહસ્પતિ, વાષ્ટ્ર, આપિશલ અને પાણિનીય આદિ આઠ મહાવ્યાકરણ તેમજ અન્દ્ર, પાણિની, જૈનેન્દ્ર, શાકટાયન, વામન, ચાન્દ્ર, સરસ્વતીકંઠા१२९, भुद्धिसागर, विश्रान्तविधाम२९, सामसेन, ४६॥५४, मुष्टिया४२९. शैव, गौड, नन्दिय, G
| SR No. | 005967 |
| Book Title | Heersaubhagya Mahakavyam Part 01 |
| Original Sutra Author | Devvimal Gani |
| Author | Sulochanashreeji |
| Publisher | Kantilal Chimanlal Shah |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 614 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 86 MB |