________________
सर्ग ५ श्लो० १९३ - १९५]
हीरसौभाग्यम्
३६९
हिणि क्रान्तमुद्रे समुद्रे' इति नाटककाव्ये | अध्वान मार्ग रुन्धन्तीत्येवंशीलान् जलधीन् । लवणस्वादूदकक्षीरोददधिमण्डघृतोदसुरोदके क्षुरसनाम्नः (नामानः) जिनशासने सप्त समुद्राः । लवणसमुद्र कालोदधिपुष्करोदधिवारुणी समुद्रघृतोदक्षीरोदधिइक्षुरससमुद्रनामानोऽर्णवाः । सप्तसंख्याकान् गमनमार्गरोधकान् समुद्रान् रोद्धुमावरीतु स्थलीकर्तुमिव रेणुभिः प्रसत्रे ॥
શ્લેાકા
કુમારના વરઘોડાના સમયે, પૃથ્વી પરથી ઉડતી ધૂળથી આકાશ વ્યાપ્ત ખેતી ગયું હતુ. તે આ જ ખૂદ્રીપથી શિવરાજર્ષિમતે ખીજા પુષ્કર, શાક, કુશ, શાલ્મલ અને પ્લક્ષ આ છ, અને જાંબુદ્રીપ सहित सात द्वापोने, नैन भते, यूद्रीय, घातडीखंड, पुष्कश्वरद्वीप, वारुणीवरद्वीप, धृतवरद्वीप ક્ષીરવરદ્વીપ અને શુિવરદીપ આ સાત દ્વીપેાની વિજયયાત્રાને માટે પ્રયાણ કરવાની ઈચ્છાવાળા કુમારના યશરૂપી રાજાના માર્ગમાં અવરોધ કરનરા લવણ સમુદ્ર, કાલેાધિ સમુદ્ર, પુષ્કર સમુદ્ર, વાણી, ધૃતાદધિ, ક્ષીરાધિ, ક્ષુરસ સમુદ્ર આ સાત સમુદ્રોને સ્થલભૂમિરૂપ કરવા માટે જાણે, કુમારના વરધાડાની રજ પ્રસરી ગઇ ન હોય ! ૫૧૯૩૫
संयमाय समियाय कुमारः, पत्तनोपविपिने दितदोषः ।
पूर्वपर्वतशिरः शिखराङ्के, पद्मिनीपतिरिवाभ्युदयाय ॥ १९४॥
हीरकुमारः संयमाय चारित्रग्रहणार्थं पत्तनस्योपविपिने समीपोद्याने समियाय समाजगाम । क इव । पद्मिनीपतिरिव । यथा कमलिनीकान्तो भास्करः अभ्युदयाय उद्गमनार्थं पूर्वपर्वत उदयाचलः । 'पूर्वपर्वततिरोहितात्मनः' इति वस्तुपालकीर्तिकौमुदी भ्रातृसुरथोत्सवकाव्ये । तस्य शिरसि मस्तके । उपरितनभागे इत्यर्थः । यच्छिखर ं शृङ्ग ं तस्या के उत्सङ्गे समेति । किंभूतः कुमारः पद्मिनीपतिश्च । दिताः । 'दो अवखण्डने । खण्डिताश्छिन्ना दोषा अपगुणा रात्रयश्च येन सः ॥
શ્લાકા
રાત્રિના નાશ થતાં જેમ સૂર્ય ઉદય માટે પૂર્વાંચલના ઉત્તુંગ શિખર ઉપર આવે, તેમ દેષરહિત હીરકુમાર, સંયમ ગ્રહણ કરવા માટે પાટણની સમીપના ઉદ્યાનમાં પધાર્યા. ૧૯૪૫
कौतुकाद् भुवमुपेत्य वसन्तीं स्वःपुरीमिव पुरीमवगत्य ।
आगतं किमनु नन्दनमत्रो - द्यानमेष निपयौ नयनाभ्याम् || १९५||
एष हीरकुमार उद्यान विपिनं नयनाभ्यां निजनेत्राभ्यां कृत्वा पपौ सादरमवलोकयति स्म । उत्प्रेक्ष्यते - अत्र पत्तनसमीपे अनु पश्चादागतं किं नन्दन देवराजवनमिव । किं कृत्वा । पृष्ठे समेत कौतुकान्नागरिक निकर विशिष्टरूपविविधविचेष्टितवीक्षणोद्भूतकौतूहलाद् भुवं भूमीमण्डलमुपेत्य अभ्यागत्य । 'भुवि समेत्य इति वा पाठे भुवि पृथिव्यां समेत्यागत्य वसन्तीं वास सृजन्ती' तस्थुषीं स्वःपुरीं स्वर्नगरीममरावतीमिव पुरीम् अणहिल्लपत्तनरूपां नगरीमवगत्य ज्ञात्वा । 'ज्ञात' सितगते अवात्' इति हैम्याम् । तथा-'अव