________________
३६४
सौभाग्यम्
[ सर्ग ५ श्लो० १८२ - १८४
ताविधो यश्चतुराननो ब्रह्मा तस्य शापात् । यदुक्त कुमारसंभवे - 'अभिलाषमुदीरिते न्द्रियः स्वसुतायामकरोत्प्रजापतिः । अथ तेन निगृह्य विक्रियामभिशप्तः फलमेतदन्वभूत् ॥' इति । तथा नैषधेऽपि - 'पद्मनन्दनसुतारिरंसुता' ॥
Àાકા
પેાતાની પુત્રી તિલેાત્તમા સાથે ક્રામક્રીડા કરવાની અભિલાષા ક્રાધયુક્ત ચિત્તવાળા બનેલા બ્રહ્માના શાપથી, શંકરના ત્રીજા નેત્રરૂપ અગ્નિમાં ઝંપાપાત કરીને ભસ્મીભૂત થયેલા કામદેવે, જાણે આ હીરકુમારરૂપે બીજો અવતાર ગ્રહણ કર્યાં ન હોય ! ૫૧૮૨ા
अद्रिजार्धघटनाङ्कितमूर्त्या व्रीडमाकलयता गिरिशेन । प्रैयरूपकवती तनुरेतत्-कैतवात्किमुररीक्रियते स्म ॥१८३॥
गिरिशेन ईश्वरेण पतस्य हीरकुमारस्य कैतवात्कपटात् । उत्प्रेक्ष्यते- प्रैयरूपकवती रमणीयत्वकलिता तनुः शरीरयष्टिः उररीक्रियते स्म अङ्गीकृता गृहीता प्रियरूपस्य भावः प्रेयरूपकम् । मनोशादित्वाद्गुण् । 'प्रेयरूपकविशेष निदेशैः' इति नैषधे । गिरिशेन किं कुर्वता । व्रीड लज्जाम् । ब्रीडशब्दः शब्दप्रभेदे अकारान्तोऽप्यस्ति । यथा- 'व्रीडायां raats:' इति । त्वयि स्मरव्रीडसमस्ययानया' इति नैषधेऽपि । आकलयता दधता । कया । अद्विजाया हिमाचलपुत्र्याः पार्वत्याः अर्धस्य शरीरार्धभागस्य या घटना योजना तयाङ्किता कलिता या मूर्तिः स्वशरीर तथा कृत्वा । 'सापीश्वरे शृण्वति तद्गुणौघान् प्रसह्य तो हरतोऽर्धशंभुः । अभूदपर्णाङ्गुलिरुद्धकर्णा' इति नैषधे । अर्ध शंभुरिति तदृत्तिः । तेन कारणेन तां स्वतनुं संत्यज्य ईश्वरेण जननयननिरीक्षणीया अपरा मूर्तिरङ्गीकृतेत्यर्थः ॥
શ્લેાકા
પાર્વતીના શરીરના અર્ધા ભાગવાળા પેાતાના શરીરને કરીતે, લજ્જાના અતિરેકથી ઈશ્વરે પેાતાના તે શરીરના ત્યાગ કરીને, જાણે આ હીરકુમારરૂપે જગદાનંદદાયી એવું બીજું શરીર્ 'ગીકાર કર્યું ન ાય ! ૫૧૮૩૫
त्यक्तपूर्ववपुषा निजयोषा - विप्रयोगजनितान्तरदुःखात् । उर्वशी प्रियतमेन किमेतत् - कैतवेन जगृहे तनुरन्या ॥ १८४॥
उर्वशीनामाप्सरास्तस्याः प्रियतमेन भर्त्रा पुरूरवसा । 'पुरूरवा बोध पेल उर्वशीरमणश्च सः' इति हैमीवचनात् । एतत्कैतवेन हीरकुमारमिषेण । उत्प्रेक्ष्यते - अपरा कुमारलक्षणा तनूमूर्तिर्जगृहे गृहीतेव । किंभूतेन उर्वशीप्रियतमेन । त्यक्तमुज्झित पूर्व प्राair रुवलक्षण वपुः शरीर ं येन । कस्मात् । निजस्यात्मनो निजा आत्मीया वा या योषा प्रियतमा उर्वशी अप्सराः । 'अप्सरः स्वप्सराः प्रोक्ता' इति शब्दप्रमेदे । 'वा तु जलौकोsप्सरसः सिकतासुमनः समाः' पते शब्दा बहुत्वे वा । 'इमा जलौकसः । इयं जलौकाः ।