________________
३५८
हीरसौभाग्यम् सर्ग ५ श्लो० १६७-१७० व्यवसायो व्यापारोऽस्याः । उत्प्रेस्यले निजेमात्मीयेभ वक्त्रेण पदमेन साध स्पर्धया संहघेणेव । विभूषाभिरीय॑येत्यर्थः ।
यो । કુમારને જવાના રસમાં તલ્લીન બનેલી કોઈક સ્ત્રી નાગરવેલના પાનની બ્રાન્સિથી કીડા માટે લાવેલા કમલને જ ચાવતી હતી ! તે જાણે પિતાના મુખની સાથે સ્પર્ધા કરવાથી કમલને ચાવતી न डाय! ॥ १७ ॥
काचन व्यधित काञ्चनकाश्ची, कण्ठपीठलुठितां रभसेन । इन्दुजां मिलितुमब्जपिशङ्गां, यन्मुखाङ्गपितृसोममिवैताम् ॥१६८।।
काचन नितम्बिनी रभसेन कुमारदर्शनौत्सुक्येन काञ्चनकाञ्ची कलधौतमेखलां कण्ठपीठे गलकन्दले लुठितां विलम्बिताम् क्षिप्तामित्यर्थः । व्यधित चकार । राभस्यान्मुक्ता हारभ्रान्त्या मेखलां कण्ठे चिक्षेपेत्यर्थः। उत्प्रेक्ष्यते-यस्याः सीमन्तिन्याः मुख वदनमेवाङ्ग कायो यस्य यत्स्त्री(मुख)वपुष पितर तात सोम चन्द्र मिलितु तातस्नेहादेतामागतामब्जैरर्थात्सुवर्णकमलपरागैः पिशङ्गां पीतां भूतामिन्दुजां रेवानदीमिव ॥
બ્લેકાર્થ
કોઈક સ્ત્રીએ કુમારને જોવાની ઉત્સુકતાથી, સુવર્ણના કંદરાને મુક્તાહારની બ્રાન્તિથી કંઠમાં ધારણ કર્યો હતો ! તે જાણે આ સ્ત્રીનું મુખ તે રૂપી શરીર છે જેનું એવા પિતાના પિતા ચંદ્રને, પિતૃસ્નેહથી મળવા માટે આવેલી સુવર્ણ કમલેના પરાગથી પીળી બની ગયેલી રેવાનદી ન હોય ! ૧૬૮
कापि मौक्तिकलतां स्वकटीरे, विभ्रमादधृत सारसनस्य । वेश्मनीव रचितां रतिभतुः, कुन्दकुड्मलितवन्दनमाला ॥१६९।।
कापि वरवणिनी सारसनस्य मणिमेखलाया विभ्रमाद्भान्तेः कुमारदर्शनौत्सुक्या. त्स्वकटीरे निजकटीतटे । 'कलापो रसना सारसन काञ्ची च सप्तकी,' तथा-'श्रोणिः कलत्रकटीर काञ्चीपद ककुद्मतान्ति' द्वयमपि हैम्याम् । मौक्तिकलतां मुक्ताहारम् । अधृत परिदधौ । उत्प्रेक्ष्यते-रतिर्भतुः स्मरस्य वेश्मनि । गृहद्वारे इत्यर्थः ॥
अर्थ - કુમારને જોવાની ઉત્સુકતાથી કઈક સ્ત્રીએ સુવર્ણના કંદોરાની ભ્રાન્તિથી મુક્તાહારને પોતાના કરીપ્રદેશ ઉપર ધારણ કર્યો હતો ! તે જાણે કામદેવના ઘરના બારણામાં મચકુંદ પુષ્પોના પરાગવડે રચાયેલી રંગોળી ન હોય ! એ ૧૬૯ છે
हारचारिमकुचौ परया नो, वाससातिरभसात् पिद पाते । माल्यशालिकलशद्वितयीव, श्रेयसे पथि धृता व्रजतोऽस्य ॥१७०॥