________________
३५६
हीरसौभाग्यम् [सर्ग ५ श्लो० १६२-१६५
શ્લોકાર્થ વળી કેક સ્ત્રીના લલાટ ઉપર ઉતાવળથી કરાયેલું ચંદનનું અર્ધ તિલક શોભતું હતું ! તે અર્ધતિલકરૂપી બાલચંદ્ર, આ યુવતિના મુખરૂપી કમલથી નિરંતર પિતાની શેભાની સાથે ઈર્ષા કરતા વિદ્વેષીઓને જીતવાની કલા શીખવા માટે જાણે આવ્યો ન હોય ! નહીં શું ? લકરાા
पातुमप्रभु कुमारविभूषा, स्वं दृशोर्द्वयमवेत्य कयाचित् ।
लोचने इव धृते इतरे स्व-श्रोत्रयोः स्मितवतंससरोजे ॥१६३॥
कयाचित्कान्तया स्वश्रोत्रयोरात्मकर्णयोः स्मिते विकसिते वर्तससरोजे उत्तंसकमले धृते धारिते । क्षिप्ते इत्यर्थः । उत्प्रेक्ष्यते-इतरे अन्ये लोचने नयने इव कलिते । किं कृत्वा । अवेत्य ज्ञात्वा । किं कर्मतापन्नम् । दृशोर्द्वय चक्षुषोद्वितयम् । किंभूतम् । स्वमात्मीयम् । पुनः किंभूतम् । अप्रभु असमर्थम् । किं कर्तुम् । पातुम् । सादरावलोकन पानमुच्यते । सम्यक्तया निरीक्षितुम् । काम् । कुमारविभूषां हीरशिशोः शरीरशोभाम् ॥
टा કોઈક સ્ત્રીએ પોતાના બંને કાનમાં બે શ્રેષ્ઠ કમલે ધારણ કર્યા હતાં. હરકુમારની શોભાને સમ્યફપ્રકારે જોવામાં પોતાનાં બે નેત્રોની અસમર્થતા જાણીને જાણે બીજા બે નેત્રો ધારણ કર્યા ન હોય ! ૧૬૩
राजतः श्रुतिपुटे धृतमेकं, कुण्डलं च मुखमुत्सुकितायाः । भास्करामृतकराविव पर्वा-प्यन्तरेण मिलितौ स्फुटमेतौ ॥१६४॥
उत्सुकितायाः कुमार प्रेक्षितुमुत्कण्ठितायाः कस्याश्चित् श्रुतिपुटे कर्णपालौ धृत स्थापितमेकमत्यौत्सुक्यादेकस्मिन्नेव कर्णे एक कुण्डल क्षिप्त राभस्यान्नान्यदित्यर्थः । तञ्च पुनर्वदन तस्या एव मुख द्वे राजतः शुशुभाते । उत्प्रेक्ष्यते-पर्वामावास्यामन्तरेणापि । 'पञ्चदश्यौ यज्ञकालौ पक्षान्तौ पर्वणी अपि' इपि हैमीवचनात् । पूर्णिमामावस्योः पति संज्ञा । अमावास्यां विनापि स्फुट प्रकट यथा स्यात्तथा मिलितो संगतो एकत्र भूतो एतौ कुण्डलमुखौ भास्करामृतकरौ सूर्याचन्द्रमसाविव । अमावास्यायां हि सूर्यचन्द्रौ एकत्र मिलतः । 'दर्शः सूर्येन्दुसंगमः' इति हैम्याम् ॥
ગ્લાકાથ કુમારને જોવામાં તલ્લીન બનેલી કેક સ્ત્રીએ ઉત્સુક્તાથી એક જ કાનમાં પહેરેલું કુંડલ અને બીજું તેનું મુખ એમ બંને શોભતાં હતાં ! તે જાણે અમાવાસ્યા વિના સૂર્ય-ચંદ્રને સંગમ थयो नहाय ! (अमावास्यामा सूर्य-25 मे ॥ २थाने हाय छे.) ॥१४॥
तद्दिदृक्षुरपराञ्जनयष्टया-ऽऽनञ्ज सव्यनयनं न तदन्यत् । वामतां भजति यः शितिमैव, स्यात्तदानन इतीव विचिन्त्य ॥१६५।।