________________
सर्ग ५ श्लो० ९८-१०१]
हीरसौभाग्यम् વ વડે હીરકુમારને શરીરને ઘસવાથી હીરકુમારની શરીરની શેભા વધી. પુષ્ટ બની હ૮ . तत्कलाकुशलमानववर्ग-स्तं प्रसाधयितुमारभते स्म ।
स्वस्तरूनिव निपातयितुं श्री-गर्वपर्वतशिखामधिरूढान् ॥१९॥
तस्य प्रसाधनस्य मण्डनस्य कलायां विज्ञाने कुशलश्चतुरः। 'तथैव तत्कालमथानुजीविभिः, प्रसाधनासञ्जनशिल्पपारगैः । निजस्य पाणिग्रहणक्षणोचिता, कृता नलस्यापि विभोविभूषणा ॥' 'विभूषणा प्रसाधना कृता' इति नैषधे, तद्वत्तौ च । इति पुरुषस्यापि प्रसाधना दृश्यते । मानवानां मनुष्याणां वर्गः समुदायः तं कुमार प्रसाधयितुं मण्डयितुमंशुकाभरणादि परिधापयितुमारभते स्म उपकामति स्म । उत्प्रेक्ष्यते-श्रीणां विशिष्टशोभानां यो गर्वोऽहंकारः स एव पर्वतो गिरिस्तस्य शिखाम् । उपरितनभूमीशिखरमित्यर्थः । तामधिरूढानध्याश्रितान् स्वस्तरून कल्पवृक्षान् निपातयितुमधाक्षेप्तुं जेतुमिव ॥
सार्थ . . વેષભૂષાની કળામાં કુશળ એવા માનવસમૂહે. હરકુમારને વસ્ત્ર અને આભૂષણ વડે શણગાર વાને પ્રારંભ કર્યો. તે જાણે પિતાની શેભાવડે માનરૂપી પર્વતની ટોચે ચડેલા કલ્પવૃક્ષોને નીચે પાડવા માટે શણગારતા ન હોય ! લા
सान्द्रचन्द्रनिकुरम्बकरम्बी-भूतनूत(त्न)घुसृणद्रवचर्चा । तत्तनौ विलसति स्म सुमेरौ, चन्द्रिकानचितसांध्यरुचीव ॥१०॥
सान्द्राः स्निग्धा बहला वा ये चन्द्राः कर्पूरास्तेषां निकुरम्बः समूहस्तेन करम्बीभूतो मिश्री जातो यो नूतो(लो) नवीनो घुलणानां कुशकुमानां द्रयो बहलपङ्कः तस्य चर्चा विलेपनम् । 'चन्द्रो विधौ च कपूरे स्वर्णे च' इत्यनेकार्थः । तस्य कुमारस्य तनौ काये विलसति स्म शुशुमे । केव । चन्द्रिकाखचितसांध्यरुचीव । यथा सुमेरौ सुराचले चन्द्रज्योत्स्नया मिश्रिता संध्यासमयसंबन्धिनी कान्तिः । [सांध्यराग इत्यर्थः। शोभते । रुच्यो रुचीभिर्जितकाञ्चनाभिः' इति नैषधे रुचीशब्दो दीर्घोऽप्यस्ति ॥
साथ જેમ ચંદ્રની ચંદ્રિકાથી મિશ્રિત સંધ્યા સમયની કાંતિ મેરને શોભાવે છે, તેમ સ્નિગ્ધકપૂરના સમૂહથી મિશ્રિત નવીન કુંકુમના દ્રવનું વિલેપન હીરકુમારના શરીરને ભાવતું હતું. ૧૦ના
सौरभ सुमनसां समुदायोऽ-ध्यापयेद्यदि महारजतस्य ।
अङ्गरागललितार्भकमूर्ते-स्तल्लभेत तुलनां कलयापि ॥१०१॥
सुमनसां कुसुमानां समुदायः सर्वजातिजातपुष्पप्रकरः यदि महारजतस्य सुवर्णस्य सौरभ सुगन्धितां स्वपरिमलमध्यापयेत् शिक्षयेत् । दद्यादित्यर्थः । विद्याप्रदान हि अध्यापननिजामोद दत्ते । तत्तदा अङ्गरागेण श्रीखण्डविलेवनेन ललिताया मनोकाया अर्भ