________________
३२८
हीरसौभाग्यम् . . [सर्ग ५ श्लो० ९१-९३ ति । पुनः किंभूतान् । कमण्डलुः कुण्डिका पाणौ हस्ते येषाम् । 'कुण्डिका तु कमण्डलुः' इति हैम्याम् । ततः कर्मधारयः । पुनः किंभूतान् । सुवाणीन् शोभना वाचो येषां ते । उत्प्रेक्ष्यते-भूचरान् क्षोणीचारिणः विधेब्रह्मणोऽनुवादा अनुवदन्ति सदृशीभव. न्तीति स्वरूपाणीव । ब्रह्मणो ब्राह्मणत्वेन सोपवीतता वेदैककर्तृत्वावेदोच्चारित्वं कमण्डलुकरत्वं सुवाक्त्वं च युक्तम् ॥
કલેકાર્થ તે હીરકુમારે જને,ઈને ધારણ કરનારા, વેદવાકયને ઉચ્ચારનારા, રાજહંસ જેવી ગતિવાળા, હાથમાં કમંડલને ગ્રહણ કરનારા, સુંદર પ્રકારની વાણીવાળા જ્યોતિષીઓને બોલાવ્યા. તે જ્યોતિષીઓ જાણે આ પૃથ્વી ઉપર ફરતા બ્રહ્માનાં સ્વરૂપો ન હોય ! કારણ કે બ્રહ્મા પણ બ્રાહ્મણ હોવાથી યજ્ઞોપવીત સહિત, વેદ પૌરુષેય હોવાથી વેદ વાક્યના ઉચ્ચારક, કમંડલયુક્ત અને સુંદર વાણીવાળા કહેવાય છે ! ૯૧
आत्मकामितमुखानिव मूर्तान् , पुष्पपल्लवफलाक्षतपुजान् । तत्पुरोऽयमुपहृत्य सगोत्रैः, पृच्छति स्म चरणस्य मुहूर्तम् ॥९२॥
अय हीरकुमारः सगोत्रैः स्वजनैः सम चरणस्य चारित्रस्य मुहूर्त पृच्छति स्म । किं कृत्वा । उपहृत्य ढौकयित्वा । कान् । पुष्पाणि कुसुमानि, पल्लवाः किशलयानि, फलानि तरुसस्यानि, अक्षता लाजा अक्षततण्डुला वा, तेषां पुञ्जान बजान् । कथम् । तत्पुरस्तेषां मौहूर्तिकानामग्रे । उत्प्रेक्ष्यते-आत्मनः स्वस्य कामितानामभीप्सितपदार्थानां मुखान् प्रारम्भानिव ॥
- બ્લેકાર્થ જ્યોતિષીઓની આગળ હીરકુમારે સ્વજનોની સાથે, જાણે પોતાને અભિલષિત પદાર્થોને સાક્ષાત પ્રારંભ ન હોય, તેવા પ્રકારનાં પુષ્પ, પલવો, ફલે અને અક્ષત વિગેરેના પુંજનું ભરણું ધરીને ચરિત્ર ગ્રહણ માટેનું મુહૂર્ત પુછયું. ૧૯૨
पूर्वनिर्मितपरस्परत}-निश्चितोच्चपदसंपदुदः । तैरथौच्यत महोदयसद्म-द्वारवद् व्रतदिन पृथुकेन्दोः ॥९॥
अथ प्रश्नानन्तर तेज्यातिषिकैर्ऋतदिन संयमग्रहणवासरः औच्यत कथितम् । किं वत् । पृथुकेन्दोः कुमारचन्द्रस्य महानुदयो मोक्षो वा महोदयः स एव सन्म गृह तस्य द्वारवद् द्वारमिव । तैः किंभूतैः । पूर्व प्रथम निर्मितः कृतः परस्परमन्योन्य तर्को दोषराहित्यग्रहगोचरांशोच्चनीचादीनां विचारो यः । पुनः किंभूतैः । निश्चितो निश्चय नीतो निर्धारितोऽर्थात्कुमारस्यैव उच्चस्यातिशयिनः पदस्य गणधरत्वलक्षणस्य संपदो लक्ष्म्याः उदर्कः उत्तरकाले फलं यः ॥ टीका
પ્રશ્ન પૂછાયા પછી તે જ્યોતિષીઓએ સંયમપ્રહણ કરવાનો દિવસ કહ્યો પહેલાં પરસ્પર