________________
२२४
हीरसौभाग्यम् सर्ग ५ श्लो० ११-१३ सूरिराजचरणाम्बुजयुग्मे, नेमुषो मुखममुष्य चभासे ।
आगतो मिलितुमन बसन्ती, नामिमात्मन इव श्रियमिन्दुः ॥११॥
अमुष्य हीरकुमारस्य मुख वदन बभासे । राजते स्म । अमुष्य किं चक्रुषः । नेमुषः प्रणतस्य । क्व । सूरिराजस्य विजयदानमुनीन्द्रस्य चरणौ पादावेवाम्बुजे कमले तयोयुग्मे द्वन्द्वे । उत्प्रेक्ष्यते-अत्र गुरुपादाम्बुजे वसन्तीं नित्यस्थायुकां वासिनीमात्मनः स्वस्य जामि भगिनीं श्रिय लक्ष्मी मिलितुमिन्दुश्चन्द्र इवागतः समायातः । हीरकुमारवदनस्य पार्वणरोहिणीरमणस्य समानत्वादियमुपमा । चन्द्रलक्ष्म्योयोरपि समुद्रोत्पन्नत्वेन भ्रातृभगिन्योर्व्यवहारः। 'रत्नाकरस्तव पिता कमले निवासो, भ्राता सुधामयतनुः पतिरादिदेवः । किं देवि केन कमले पद शिक्षितासि, सारङ्गशृङ्गकुटिलानि विचेष्टितानि ॥' इति सूक्ते ॥
પ્લેકાર્થ સરિરાજના ચરણક્સલમાં નમસ્કાર કરતા હીરકુમારનું મુખ શોભતું હતું. તે જાણે ગુના ચરણકમલમાં નિરંતર વસનારી પોતાની ભગિની લક્ષ્મીને મળવા માટે સાક્ષાત્ ચંદ્ર આવ્યો ન હોય ! (ચંદ્ર અને લક્ષ્મીની સમુદ્રમાંથી ઉત્પત્તિ હેવાથી તે બંનેને ભ્રાતા-ભગિનીને વ્યવહાર કહેવાય છે. તેમજ સંક્તિમાં આ પ્રકારે કહ્યું છે કે-સમુદ્ર તારો પિતા, કમલમાં તારો વાસ, ચંદ્ર તારે ભ્રાતા, અને વિષ્ણુ તારો ભર્તા તો પણ હે દેવિ ! કમલે ! લક્ષ્મી !તું આવી કુટિલતા ક્યાંથી શીખી) ૧૧
भाति तत्पदरजोऽस्म ललाटे, पूर्वमेव तिलक कृतमेतत् । त्वय्यथ त्वरितमेव समेष्ये, भाषितुं किमिति तत्पदलक्ष्म्या ॥१२॥
तस्य गुरोः पदस्य चरणस्थ रजो रेणुः अस्य हीरकुमारस्य भाले ललाटपट्टे राजते । उत्प्रेक्ष्यते-तत्पदलक्ष्म्या विजयदानसूरिपट्टश्रिया इत्यमुना प्रकारेण भाषितु वक्तु पूर्व प्रथममेव पतत्प्रत्यक्षलक्ष्य किमु तिलक विशेषक कृत रचितमिव । इति किं, यत् अथ एतस्मात्सूरेः सकाशादहं त्वयि विषये त्वरित शीघ्रमेव समेष्ये समागमिष्यामि समेष्ये । अयम् 'ईडच्' 'गतौ दिवादिको धातुरात्मनेपदी च ॥
કલેકાર્થ ગુરુના ચરણકમલની રજ હીરકુમારના લલાટ પર શોભે છે. તે જાણે શ્રીવિજયદાનસૂરિજીની પલક્ષ્મીવડે આ પ્રમાણે કહેવા માટે પ્રથમ તિલક કરાયું ન હોય, કે હિ હીરકુમાર, હવે હું આ સરિજી પાસેથી તારી પાસે અલ્પકાળમાં આવીશ' ! ૧ર
तस्य लोचनपथे पृथुकेन्द्र-स्तस्थिवानथ यथासनमेषः । सत्क्रियेव विधिना परिपत्सा, तेन कांचिदपुषच्च विभूषाम् ॥१३॥