________________
२२२
हीरसौभाग्यम् सर्ग ४ श्लो० १२-१४
... ast તે સુધર્માસ્વામી અગીઆર ગણધરોમાં પંચમ સંખ્યાના પૂરક હતા. અર્થાત, પાંચમા હતા. તે જાણે સ્વયં પાંચમી મેક્ષગતિમાં જવાની ઈચ્છાથી જ પંચમ સંખ્યામાં આવ્યા ન હોય ! વળી, જેમ છીપમાં પડેલું મેઘનું જલ દેદીપ્યમાન મૌક્તિકરૂપે બને છે, તેમ સુધર્માસ્વામીમાં પ્રભુવીરનાં વચનામૃત મૌક્તિકોની જેમ દીપ્તિમાન બન્યાં. ૫૧રા
सरस्वतीशालिलसज्जिनश्री-रगाधमध्यो रसभासमानः ।
सिद्धान्त आस्ते यदुपज्ञमुद्य-दभङ्गभङ्गः सरितामिवेशः ॥१३॥ यदुपर्श यः सुधर्मस्वामी उपशा आद्य ज्ञान यत्र तत्कर्तृ कत्वात् । 'उपशोपक्रम तदाचिख्यासायाम्' । उपशोपक्रमयोरादेरा(चि)ख्यानेच्छायां तदन्तस्तत्पुरुषो नपुंसकः स्यात् । पाणिनेरुपज्ञा पाणिन्युपज्ञ ग्रन्थः तेनादौ कृत इत्यर्थः । नन्दस्य उपक्रम नन्दो. पक्रम द्रोणः तेनादौ उपक्रान्त इत्यर्थः । इति प्रक्रियाकौमुद्याम् । सिद्धान्त आगमः सरितां नदीनामीशः पतिः समुद्र इवास्ते विद्यते । किंभूतः सिद्धान्तः समुद्रश्च । सरस्वत्याः श्रुतदेव्याः सरः प्रसरण मुखे अस्त्यस्यास्तत्त्वेन तदधिष्ठायकत्वात् । तया वा शालते शोभते इत्येवंशीलस्तथा लसन्ती दीप्यमाना जिनानां तीर्थकृतां श्रीरतिशयादिलक्षणा शोभा वा यत्र । पक्षे-नदीभिस्तत्पतित्वात् शालमानस्त तथा लसन्तौ क्रीडन्तौ श्लिष्यन्तौ वा । 'लस श्लेषणक्रीडनयोः' इति धात्वर्थत्वात् । जिनश्रियौ कृष्णलक्ष्म्यौ यत्र विष्णोर्जलधिशयनत्वेन तत्र क्रीडा । अथवा स्फुरन्त्यौ जिनो विष्णुस्तत्साहचर्याद्वार्धिपुत्रीत्वाद्वा लक्ष्मीश्च यत्र । समासान्तविधेरनित्यत्वान्न कः । 'उडुपरिषदि मध्यस्थायिशीतांशुलेखानुकरणपटुलक्ष्मीमक्षिलक्षीचकार' इति नैषधे । पश्चात्कर्मधारयः । पुनः किंभूतः । अगाधो महार्थतया अलब्ध मध्यमतलस्पृक च मध्य यस्य । पुनः किंभूतः । रसैः शान्तादिभिर्जलैश्च भासमानः । पुनः किंभूतः । समुद्यन्तः प्रकटीभवन्तः अभङ्गाः संपूर्णाः भङ्गाः परमाणुप्रमुखानां श्राद्धव्रतादीनामेकद्वित्रिविधादयो भङ्गजालानि तरङ्गाश्च यत्र ।
શ્રીસુધર્માસ્વામીએ રચેલા આઘસિદ્ધાંત, અગાધ સમુદ્રની જેમ અદ્યાપિ પર્યત વિદ્યમાન છે. જેમ સમુદ્ર, જલવડે પરિપૂર્ણ હોવાથી અગાધ, તેમજ વિષ્ણુ અને લક્ષ્મીના ક્રીડાસ્થાનરૂપ છે તેમ ભગવાન સુધર્માસવામીને સિદ્ધાંત સરસ્વતી--મૃતદેવીના પ્રસરણવડે સુંદર, શ્રી જિનેશ્વરભગવંતન અતિશયરૂપી લક્ષ્મીવડે સુશોભિત અને શાંતરસઆદિ રસરૂપ વડે પરિપૂર્ણ, તેમજ મહાન અર્થવાળા અને અલબ્ધ મધ્ય હોવાથી અગાધ, એવા પ્રકારનો સિદ્ધાંત અનેક પ્રકારની અભંગ (અખંડ) ભંગજાળરૂપી તરવડે સુશોભિત, અદ્યાપિ પર્યત વિદ્યમાન છે. શા
गणीन्दुना पट्टरमा गणीन्दुः, पट्टश्रिया च व्यतिभासते स्म ॥
निशा निशेशेन निशा निशेश, इवापि शंभोः परिचारिचेताः ॥१४॥ 1 लेखकप्रमादपतितः ।