________________
२००
हौरसौभाग्यम् सगै ३ श्लो० १०६-१०८ प्रकाण्ड मूलात् शाखावधिप्रदेशः तं भजतीति । किंभूताः शाखाः। कामाकुशैर्नखैः शालमानाः । उत्प्रेक्ष्यते-किसलयैः फलवैरिव । अत्र गर्भितोत्प्रेक्षा ॥
શ્લેકાર્થ કુમારની આંગળીઓ હાથરૂપી વૃક્ષની જાણે શાખાઓ ન હોય ! તેવી શોભતી હતી. દેદીપ્યમામ કાંસિરપ જાથી પરિપૂર્ણ બહુમૂલ તે રૂ૫ થડ ઉપર પ્રગટ થયેલી, બાહુરૂપી સ્કંધને આલિંગન ચણાપીને રહેલી, શાખાએ રૂપી આંગળીઓ પરૂપી નખાવડે શેભતી હતી. ૧૦૬
जानुस्पृशौ शिशुभुजौ विनियन्त्रणाय,
सामाग्विाधिदुहितुस्तरलाशयायाः । हस्तौ समस्तकजराजतयाप्यमुष्य,
धाक्षतैरिव यवैः समपूजिषाताम् ॥१०७॥ शिशुभुजौ कुमारबाहू जानू ऊरुपर्वणि स्पृशत इति जानुप्रलम्बौ अभूताम् । उत्प्रेक्ष्यते-तरलश्चपलः आशयश्चित्त स्वभावो वा यस्यास्तादृश्या अब्धिदुहितुर्लक्ष्म्या विनियन्त्रणाय विशेषेण बन्धनाय एकत्रावस्थितिनिर्मापणाय पाशौ बन्धनग्रन्थी इव । अपि पुनः । अमुष्य कुमारस्य करौ हस्तौ यात्रा ब्रह्मणा अक्षतैरखण्डैर्यवैः समपूजिषाताम् अचिलाविव । समस्तानि सकलानि यानि कजानि कमलानि तेषां गमत्वेन स्वामितया आकृत्या सत्सेव्यत्वेन आधिपत्यम् ॥
લેકાર્થ કુમારના બે હાથ ઢીંચણ સુધી પહોંચેલા હતા. તે જાણે ચલસ્વભાવવાળી લક્ષ્મીને (એકજ સ્થાને રાખવાના ઉદ્દેશથી) બાંધવા માટેના બે પાશ ન હોય ! વળી, કુમારના બે હાથની બ્રહ્માએ જાણે અખંડ વડે પૂજા કરી ન હોય ! તેમજ બન્ને હાથ સમસ્ત કમલનું અધિપતિપણું ધારણ કરતા હતા. અર્થાત બંને હાથના તળીયાં ચા અને કમલેની રેખાઓવડે યુક્ત હતા. ૧૦
वक्षःशिलाकलितमजुलजातरूपो,
नक्षत्रभूषिततनुश्च नभोगयुक्तः। स्वशाखिरुङ्महिमधीरिमराजमानः,
शावः सुपवेशिखरीव पुपोष भूषाम् ॥१०८।।
शायः हीरकुमारः सुपर्वशिखरी मेरुरिव भूषां शोभां पुपोष । शुशुमे इत्यर्थः । किंभूतः शाबः मेरुश्च । वक्षोहदयं तदेव विस्तीर्णत्वात्तदुपमेयत्वाञ्च शिला पृथुलप्रस्तरः तया कलितः युतः, तथा मजुलं मनोज्ञ जातमुत्पन्न रूपं तनुवैभवः सुवर्ण च यस्य पश्चात्कर्मधारयः । पुनः किंभूतः । न निषेधे, क्षत्रियत्वेन रामन्यतया । 'क्षत्र तु क्षत्रियो राजा राजन्यो बाहुसंभवः' इति हैन्याम् । तथा-'क्षतात्किल वायत इत्युदनः क्षत्रस्य