________________
सर्ग ३ श्लो० ६८-७० ]
aritभाग्यम्
परि लम्बन्ते गुणप्रोताः कृत्वा ऊर्ध्वं लम्बायमानाः संजायन्ते । अथवा पादोपरिमदेशमाश्रयन्ते इत्येवंशीलाः । चरणोपरिबद्धानामित्यर्थः । इति धात्रीपरिपालनशृङ्गारकरणादि #
શ્લેાકા
વળી હીરકુમાર મંદ મંદ ગતિથી અર્થાત્ સુંદર પગલીઓવડે ચાલતા હતા. તે પેાતાના ચરણકમલમાં ધારણ કરેલી રૂપાની ધુધરીએના અવાજથી જાણે ખાલસ અને બાલહસ્તિની અવગણના કરતા ન હોય ! ૫૬૮૫
कुंराहस्य हरति स्म मनो मनोज्ञं, तन्मुन्मुनालपनमिभ्यगभस्ति भर्तुः ।
किंचिद्विजृम्भियुवभावनवोढबाला -
नातिप्रगल्भ किलकिञ्चितवत्प्रियस्य ||६९ ||
१७९
मनोशं जनमनोहर ं तस्य हीरकुमारस्य यन्मुन्मुनालपनमस्पष्टभाषणं तत्कुंरा इति आह्नयो नाम यस्य तादृशस्य इभ्येषु व्यवहारिषु मध्ये तत्पुत्रप्रतापेन कृत्वा भास्कर इव दीप्यमानत्वात् भास्करस्य । सूर्यतुल्यस्येत्यर्थः । मनश्चित्तं हरति स्म । किंचित्किमपि स्तोकमात्र' विजृम्भी प्रकटीभवनशीलो युवभावस्तारुण्यं यस्यास्तथा नवोढा नवपरिणीता बाला वधूस्तस्या नातिप्रगल्भ न अतिशयेन प्रगल्भ परिणतीभूतं नातिचातुर्य वा किलकिश्चित विलासविशेषः । 'लीला विलासो विच्छित्तिविव्वोकः किलकिश्चितम् । मोडायित -कुट्टिमित ललित विधृत तथा । विभ्रमश्चेत्यलंकाराः स्त्रीणां स्वाभाविका दश ॥' इति हैम्याम् । तद्वत्प्रियस्य भर्तुश्वेतो यथा हरति । 'त्वयि वीर विराजते परं दमयन्ती किल किश्चित किल' इति नैषधे ॥
શ્લેાકા
પુત્રના પ્રભાવથી સર્વ શ્રેષ્ઠિઓમાં સૂર્ય સમાન શેાભતા એવા કુરાશાહના પુત્રરત્ન હીરકુમારની બાલસુલભ અસ્પષ્ટ ભાષા અર્થાત્ કાલી કાલી વાણી મનુષ્યેાના ચિત્તનું હરણ કરતી હતી. નવ– યૌવના સ્ત્ર અર્થાત્ યૌવનના પ્રાંગણમાં ઉભેલી નવાઢા-નવપરિણીત બાળાની અમુક પ્રકારની ક્રીડા પેાતાના પતિના ચિત્તનું જેમ હરણ કરે તેમ બાલ હીરકુમારની મીઠી એવી કાલી વાણી મનુષ્યેાના ચિત્તને રજિત કરતી હતી. કા
इक्ष्वाकुवंश इव नाभिमहीमघोना, विश्वप्रशस्यवृषभाङ्कतनूभवेन । उत्केश इत्युदयवांस्तनयेन तेन,
मेने महेभ्यवृषभेण निजान्ववायः ॥७०॥
महेभ्यवृषमेण कुंराव्यवहारिपुङ्गवेन तेन हीरनाम्ना तनयेन पुत्रेण उत्केश इति नाना निजान्वयः स्ववंशः उदयवानभ्युदययुक्तो मानितो ज्ञातः । केमेव । नाभिमद्दीमधो