________________
हीरसौभाग्यम् [सर्ग ३ श्लो० ३९-४१ कैर्मधुकरैः प्रारब्धकोलाहलः । निर्यातस्त्वरया चलग्निपतितः श्रीखण्डपङ्कवैलिप्ते केरलकामिनीकुचतटे खञ्जशनैर्गच्छति ॥' इति भोजप्रबन्धे वाग्वादिन्या पानीयहारिणीरूपं विधाय कालिदासगर्वापहारार्थमुक्तम् । इति सुरभिता । पुनः किंभूतेन । उत्फुल्लवल्लीनां विकसितलतानां नवे नूतने नाटके नृत्यकरणे चपलीभवने सूत्रधारः सूचकः ताण्डवप्रारम्भकारको रङ्गकर्ता च । 'लताबलालास्यकलागुरुः' इति नैषधे । 'असौ ते बन्धुविध्वंसनवनाटकसूत्रभृत्' इति पाण्डवचरित्रे । इति मन्दता । त्रिविधोऽपि समीरणो वर्णितः । किमूत्प्रेक्ष्यते-त कुमार प्रेक्षितु किमु अवलोकयितुमिव ववौ ॥
બ્લેકાર્થ હીકુમારના જન્મ સમયે શીતલ, સુગંધી અને મંદ એમ ત્રણ ગુણવાળ વાયુ પણ અનુકૂલ વાતો હતો. ગંગા નદીના પ્રવાહની મધ્યમાં પ્રવેશ કરીને કલેલની રચના રૂપી ક્રીડા કરવાથી શીતલ, વિકસ્વર કમલની સુવાસની ચોરી કરનાર હોવાથી સુગંધી, અને વિકસ્વર લતાઓને નવીન નૃત્યની તાલીમ આપવામાં સૂત્રધાર સમાન હોવાથી મંદ ! આ પ્રમાણે ત્રણ ગુણવાળો પવન જાણે હીરકુમારને જેવા માટે આવ્યો ન હોય ! સલા
आसीदसौ कलियुगे युगबाहुरस्मि
बर्हन्निवातिशयितातिशयाश्रितत्वात् । एतस्य जन्मनि जिनाधिपतेरिवान्तः
प्रीतेरितीव दिवि दुन्दुभयः प्रणेदुः ॥४०॥ __ हीरकुमारस्य जन्मनि जननसमये दिवि आकाशे दुन्दुभयो मदन(मङ्गल)मेयों निःस्वना वा प्रणेदुर्वाद्यन्ति स्म । 'उन्नदित वियत्यदृष्टमङ्गलवादित्रैः' इति नलजन्मनि चम्पूकथायाम् । तथा 'निःशेषदिविषद्वर्गप्रमोदपिशुनास्तदा । समाकर्ण्यन्त सानन्द दुन्दुभिध्वनयो दिवि ॥ इति युधिष्ठिरजनि पाण्डवचरित्रे च । जिनाधिपतेरिव यथा श्रीजिनेश्वरस्य जन्मनि व्योमनि दुन्दुभयः प्रणदन्ति । इवोत्प्रेक्ष्यते । इत्यमुना प्रकारेण अन्तः स्वमनसि प्रीतेर्मुदः । इति किम् । यदस्मिन् कलियुगे अतिशयितैः स्फूर्तिप्राप्तैरतिशयैर्महिमविशेषैराश्रितत्वादसौ शिशुः अर्हन्निव तीर्थकर इवासीत् । किंभूतः । युगवद्वाहु यस्य धूसरप्रमाणभुजः । आजानुबाहुरित्यर्थः ॥
જિનેશ્વર ભગવંતના જન્મ કલ્યાણક વખતે જેમ દેવદુંદુભિ વાગે છે તેમ શ્રી હીરકુમારના જન્મસમયે પણ આકાશમાં દેવદુંદુભિના અવાજ થયા હતા ! જાનુ (ઢીંચણ) સુધી પહોંચેલા હાથવાળા હીરકુમાર આ કલિયુગમાં અતિશય પ્રભાવશાળી હોવાથી તીર્થકર ભગવંતોની જેમ જગ૬વંઘ બનશે ” આથી જ હૃદયમાં પ્રીતિને ધારણ કરતી દેવદુંદુભિનું જાણે વાદન થયું ન હોય ! ૪૦
एकांशवानपि कलौ शिशुनामुनाइ
मङ्गश्चतुर्भिरुदयीह पुरा भवामि ।