Heersaubhagya Mahakavyam Part 01

SR No.: 005967
Original Sutra Author: Devvimal Gani
Author: Sulochanashreeji
Publisher: Kantilal Chimanlal Shah
Publication Year: 1977
Total Pages: 614
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati
File Size: 86 MB

Page 169

१४४
हीरसौभाग्यम् सर्ग ३ श्लो० ७-८ 'पौरुषं विक्रमः शौर्य शौण्डीर्य च पराक्रमे' इति हैम्याम् । तथा-चङ्कमणचारिम्णो मन्थरगतिविलासमञ्जुलत्वस्य, तथा-दानस्य विश्राणनस्य मदवारिणो वा, लीला आधिक्यातिशयविलासास्तासां श्रीभिः कृत्वा मम सुतो नन्दनस्तमैरावणमधो विधाता अधः कर्ता । तिरस्करिष्यतीत्यर्थः ॥
શ્લેકાર્થ નાથીદેવી ઈન્દ્રના ઐરાવણહાથીના કુંભસ્થલ ઉપર બેસવાની ઈચ્છા કરતી હતી. “પરાક્રમ, મન્યરગતિ, અને દાનને વિલાસ આદિગુણે ઐરાવત કરતાં પણ મારા પુત્રમાં ઉત્કૃષ્ટકેટિના હેવાથી મારે પુત્ર તેને તિરસ્કાર કરનારો થશે ! જાણે આ હેતુથી જ ઐરાવણ હાથી ઉપર બેસવાની અભિલાષા સેવતી ન હોય ! (છા
यत्तत्सुतो मधुरिवावनिजव्रजानां,
कर्ता यशःसुरभिदिग्वलयः प्रबोधम् । प्रीतिं प्रणेतुमृतुना किमिति स्मितास्या,
ग्रीष्माग्रजेन सह कामयते स्म चित्ते ॥८॥
यद्यस्मात्कारणात् तत्सुतस्तस्या नाथीदेव्याः सुतः पुत्रः, मधुरिव वसन्तसमयवत् अवनौ पृथिव्यां जाता अवमिजा जना माश्च । 'भुविदिविजमहि(ही?)यम्' इत्यजितशान्तिस्तववचनात् । भुविजा जना दिविजा देवाः अलुक्समासेन नामानि यथा 'दिविषदो देवाः' 'क्षितिरुहः कारस्करो विष्टरः' इति हैम्याम् । तथा 'नृत्यन्ति भीमानुजगोजभाजः'। भीमानुजोऽर्जुनः स एव गोजः शाखी तं भजन्ते इति विदग्धमुखमण्डने । तेषां बजास्तेषां प्रबोध प्रतिबोधं विकाश कर्ता करिष्यति । किंभूतस्तत्सुतः । यशोभिः कीतिभिः सुरभि सुगन्धं वासितं दिग्वलय दिशां विभागो यस्मात् । अथ वा । यशःसुरभीकृतदिग्वलयः यशसा स्वकीया॑ सुरभीकृतं सकलदिङमण्डलं येन । कृते मध्यमपदस्य लोपे निमित्ताभावे नैमित्तिकस्याप्यभावः । कृधातौ परे विप्रत्ययनिमित्ते गते दीर्घस्याप्यभावो जात इति । सुरभिदिग्वलयो वसन्तोऽपि । विविधविकसिततरुकुसुमपरिमलैः सुगन्धीकृताखिलदिक्चक्रः स्यात् । इति हेतोः स्मितास्या हसितवदना नाथीदेवी ग्रीष्माग्रजेन निदाघसमयवृद्धभ्रात्रा उष्णकालात्प्रथमजत्वेन वसन्तानन्तरहि ग्रीष्मसमयोद्भवनात् । ऋतुना वसन्तऋतुना समं सार्ध प्रीतिं स्नेह प्रणेतु कर्तु हृदि चित्ते कामयते स्म ईहते स्म ॥
લેકાર્થ હાયવદના નાથીદેવી હૃદયમાં ગ્રીષ્મકાળના મોટાભાઈ ‘વસંત’ ની સાથે પ્રીતિ બાંધવાની ઈચ્છા કરતી હતી. જેમ વસંતઋતુ પૃથ્વી ઉપર ઉત્પન્ન થયેલા બધાંજ વૃક્ષને નવપલ્લવિત કરે છે અને પુષ્પોની સુંગધવડે દિશાઓને સુવાસિત કરે છે તેમ મારો પુત્ર પણ પૃથ્વી ઉપર રહેલા મનુષ્યોને પ્રતિબંધ કરનારો થશે અને પિતાની કીતિવડે સમસ્ત દિશાઓને મહેકાવનારો બનશે આ હેતુથી જ જાણે મંદ મંદ હાસ્યને વેરતી વસંતઋતુની સાથે પ્રીતિને ઝંખતી ન હોય ?