________________
९५
सर्ग २ श्लो०४४-४६] हीरसौभाग्यम्
त्वया स्वकीया॑ सुमनस्तरङ्गिणी, वचोविलासेन पुनः सरस्वती।
यमस्वसा कुन्तलभङ्गिभिर्जिता, भजन्त्युपेत्य त्रिवलीछलादिव ॥४४॥
हे सखि, त्वया भवत्या स्वकीर्त्या अद्वैतपतिव्रताव्रतोद्भूतात्मशयसा सुमनस्तरङ्गिणी सुरसरिद्गङ्गा । पुनर्वचोविलासेन वचनचातुर्येण सरस्वती ब्रह्मपुत्री । पुनः कुन्तलानां केशानां भङ्गिभी रचनाभिर्यमवसा यमुना तिस्रोऽपि नद्यो जिताः सत्य उपेत्य पाचे आगत्य त्रिवलिच्छलाददरस्थवलित्रिककपटाद्भजन्तीव सेवन्ते इव । इत्यनयासाधारणयोत्प्रेक्षया तत्तनूलतायां त्रिवेणीसंगमोऽपि सूचितस्तेन च सा तीर्थभूतापि प्रतिपादिता । तीथेच सहापुरुषागमन संभवत्येव । तेन महापुरुषस्य हीरविजयसूरेरत्रावतरण युक्तमेवेति ॥ युग्मम् ॥
કાર્થ હે સખિ! તારા પતિવ્રતા ધર્મથી ઉત્પન્ન થયેલી કીર્તિ વડે ગંગા, વાણીના ચાતુર્યાવર્ડે સરસ્વતી, અને કેશની રચનાવડે યમુના–એમ પરાભવ પામેલી ત્રણે નદીઓ, તારા ઉદર ઉપર રહેલી ત્રિવલીત્રણરેખાના બહાને જાણે તારી સેવા કરતી ન હોય? અર્થાત ત્રિવેણી સંગમ તીર્થરૂપે સચિત કર્યો છે તે યથાર્થ છે. કારણકે તીર્થસ્થાનમાં મહાપુરુષોનું આગમન થતું હોય છે. આ ઉદર રૂપ તીર્થમાં મહાપુરુષ શ્રી હીરવિજયસૂરિનું અવતરણ યોગ્ય જ છે. પ૪૪
निरीक्ष्य लक्ष्मी निजभमातरं, स्थितां सदाध्यास्य विज़म्भि पङ्कजम् । इवानुकतुं रतिरात्मनापि तां, यदीयनाभीनलिने निषेदुषी ॥४५॥
रतिः कन्दर्पपत्नी यदीयनाभीनलिने नाभीतुन्दकूपिकाकमले । 'नाभिः स्यातुन्दकूपिका' इति हैम्याम् । 'नाभीविलेपात्पुनरुक्तयन्तीम् ' इति नैषधे । निषेदुषी स्थितवती। इवोत्प्रेक्ष्यते-आत्मना स्वेन स्वयमपि लक्ष्मीमनुकतु कमलायाः सदृशीं भवितुमिव । किं कृत्वा । निरीक्ष्य दृष्टा । अर्थात काम् । तां लक्ष्मीम । किंभताम । निजस्यात्मनो भर्तुः कन्दर्पस्य मातर जननी स्वश्वश्रुम् । पुनः किंभूताम् । स्थितां वसन्तीम् । किं कृत्वा। विजृम्भि पङ्कज स्मेरारविन्द सदा नित्यमध्यास्य आश्रित्य ॥
નાથીદેવીના નાભિકમલ ઉપર કામદેવની સ્ત્રી “રતિ” રહેલી હતી. હંમેશાં વિકસ્વર કમલને આશ્રયીને રહેલી પોતાની સાસુ લક્ષ્મીદેવીને જોઈને, પોતે પણ તે લક્ષ્મી જેવી થવા માટે જાણે રહી ન હેય? ૪પા
अगण्यलावण्यतरङ्गचङ्गिमा-नुषङ्गिशोचिः सुरसिन्धुसंनिधौ । निखेलितुं किं पुलिनं स्मराभ्रमू-प्रियस्य यस्य जघनं विधिय॑धात् ॥४६॥
विधिब्रह्मा यस्या जघन स्त्रीकट्या अग्रेतनप्रदेशः । 'पेडू' इति जने प्रसिद्धम् । तद्वयधात् चकार । किमुत्प्रेक्ष्यते-मरः काम पत्राभ्रमूप्रिय ऐरावणस्तस्य । अभ्रमूशब्दो