________________
૧૨૮
मित्रस्याहं चक्षुषा सर्वाणि, भूतानि समीक्षे चक्षुषा समीक्षामहे ।।
ધર્મબીજ
શુક્લ યજુર્વેદ
હે પ્રભુ ! તું મારા દુર્ગુણોને દૂર કરીને મને મૈત્રીભાવનાથી યુક્ત બનાવ. સર્વ પ્રાણીઓ મને મિત્રની આંખે જુએ. હું સૌને મિત્રની આંખે જોઉં. અમે સૌ પરસ્પરને મિત્રની આંખે જોઈએ.
सर्वा आशा मम मित्रं भवन्तु ! (अथर्ववे १८-५-६) सर्व दिशाओ (सर्व हिशागत सोओ) भारा मित्र जनो ! मा नो द्विक्षत कश्चन । (अथर्व० १२-१-१८)
અમારા પ્રત્યે કોઈ પણ દ્વેષ ન કરો !
संगच्छध्वं संवदध्वं सं वो मनांसि जानताम् ।
(ऋग्वे६ १०-१८१-२, अथर्व० ६-६४-१, तैत्तिरीयश्राह्मए। २-४-४-४)
તમે સૌ હળી મળીને રહો, પ્રેમપૂર્વક બોલો અને સૌનું શુભ ચિંતવો !
ઉપરના સૂત્રની ‘અધ્યાત્મ જ્યોત્સ્ના' વિવૃત્તિમાંથી
निखिल दु:खविपन्निदानं कौटिल्यं विरोधं च विहाय सर्व सौख्यसंपन्मूलां मैत्रीं समाश्रयत । विश्वहितैषित्वं जगबंधुत्वं च परार्थेषु स्वार्थ बुद्धित्वं च विधत्त । मनसा वचसा कर्मणा च यथाशक्ति परहितमेव वितनुत । यद् यद् आत्मन: प्रतिकूलं तत् तत् परेषु कदापि कथमपि न समाचरत । यद् यद् आत्मनोऽनुकूलं तत् तत् यूयं अन्येभ्योऽप्यभिलषत ।
-
सुखितेषु दुःखितेषु, पुण्यकृत्सु पापिष्ठेसु च क्रमशो मैत्रीकरुणामुदितो- पेक्षालक्षणां भावनाचतुष्टयीं प्रणयमधुरां प्रेयसी सुन्दरीमिव समाश्लिष्य सौजन्यामृत - सिन्धवो भवत ।
परसुखसम्पद्भङ्गकरणं स्वसुखसम्पद्भङ्गायैव भवति, परदु:खविपत्प्रदानं स्वदुःखविपत्प्रदानायैव भवतीति च मनसि विनिश्चित्य परसुखसंपद्मगं परदु:ख - विपत्प्रदानं च न कदापि करणीयम् ।
