________________
સૂત્ર – ૧
: ૭૧ :
ભયો ગયા ! હવે તો એમનામાં ભળી જાઉં, જીવન એમના સંપૂર્ણ આદેશમય કરી દઉં ! બસ, હવે તો સંસારથી આમ છૂટી જાઉં !'
શરણ સ્વીકારની ચાવી :- અહીં એક વસ્તુ એ ધ્યાનમાં રહે કે શરણનો સ્વીકાર આ રીતે થાય. દા.ત. જંગલમાં ખૂબ ધન લઈને કોઈ માણસ ચાલ્યો જતો હોય, એમાં એની પાછળ જો ખૂની લૂંટારાઓ પડે તો ત્યારે એ કેટલા બધા ભયથી દોડતો હોય છે ? હવે તે વખતે જો સામેથી કોઈ શસ્ત્રધારી પાકા રક્ષકો મળી જાય તો કેટલા વિશ્વાસ ને કેટલી બધી તીવ્ર આજીજીથી એમનું શરણું માગે ? પેલાઓ કહે કે તું “ફીકર ન કરીશ. કોની તાકાત છે કે તને કાંઈ હાની કરી શકે ?” એમ જો આશ્વાસન મળે છે તો આનાં મન પર પેલાઓના શરણ-સ્વીકારનો કેવો ગદ્ગદ્દભાવ આવી જાય છે ? ગદ્ગદ દિલથી કેવું એમનું શરણું સ્વીકારે છે ? એવી રીતે આપણને લાગવું જોઈએ કે “આ સંસાર અટવીમાં કર્મ અને કષાયોરૂપી લૂંટારાઓથી આપણે પીછો પકડાયેલા છીએ. એમાં અનંત આત્મ-ઘનનાશ અને જન્મ-મરણની પરંપરા નક્કી છે. આ સ્થિતિમાં જ્યારે આપણને ચોક્કસરૂપે બચાવી શકનાર અરિહંતાદિ ચારની જો પ્રાપ્તિ થઈ છે, તો પછી આપણે અવશ્ય એમના શરણે જઈએ, પ્રાર્થના કરીએ, કે “હે અરિહંત-સિદ્ધ-સાધુ અને ધર્મ ! મારે કેવળ આપનું જ શરણું છે. બીજો કોઈ મારે આધાર નથી, કોઈ જ મારો રક્ષણહાર-તારણહાર નથી, બેલી નથી, નાય નથી, આપ જ મારે ત્રાણ-શરણનાથ છો.” હૃદયમાં કર્મ અને કષાયના તીવ્ર ભય સાથે આ શરણું સ્વીકારવામાં આવે, અર્થાત્ “અરિહંતા મે શરણ” એ શરણું બોલતાં જ,(૧) એક બાજુ કર્મ- કષાયની ભયંકર જુલ્મઝડીનો ત્રાસ અનુભવાય, (૨) બીજી બાજુ અરિહંતાદિ ચારનું એમાંથી બચાવવાનું અકાટ્ય સામર્થ્ય સમજાય, અને (૩) એ બચાવની આપણે માટે અત્યંત આવશ્યકતાનો ખ્યાલ આવે. આમ કર્મ-કષાયનો ભય અને એથી મુક્ત કરનાર અરિહંતાદિ ચાર પ્રત્યે રક્ષણની તીવ્ર શ્રદ્ધા અને ગરજ, એ ત્રણ ભેગા થઈને સાચો શરણનો ભાવ ઉભો
થાય. • •
શરણ-સ્વીકારનો ઉચ્ચ ભાવ લાવવા માટે અહીં એક વસ્તુ સમજવા જેવી છે કે મરણ-શવ્યાએ પડેલો માણસ કેટલા બધા ગદ્ગદ અને કકળતા હૃદયે અરિહંતાદિનું શરણું સ્વીકારે છે ? એનું કારણ, “પોતાના માનેલા બધાં જ સગાંસ્નેહી અને કાયા સુધીની પોતાની બધી માલમિલ્કત વગેરે કોઈજ પોતાને રક્ષણ આપી શકતા નથી,'એ નજરોનજર દેખાય છે. પોતાને હવે તરતમાં પરલોકમાં જવાનું છે, એ હકીકત મન સામે તરવરી રહી છે. વળી જીવનભર આચરેલા પાપો પર દિલ કકળતું છે. આ પરિસ્થિતિમાં દેખાય છે કે પરલોકમાં રક્ષણ આપી શકે તો તે માત્ર અરિહંતાદિ ચાર