________________
૩૪
ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ
ફાર થયા છે તેમજ રચના અને લેાકેાક્તિમાં કેટલું મળતાપણું છે તે
બધાના ખ્યાલ આવશે.
શબ્દ–ઢોલા, ધેણુ, સહુ, તડફડવું, ભલું, કંથ, ઘર, સહી, પિઉ, થાણું, વહાણું, ઇડું, ઘણું, બે, ઝટપટ, જેવડું, તેવડું, પછી, કાંઈ (પારસી લોકેા ‘કેમ’, ‘શા માટેના અર્થમાં વાપરે છે– ખેલતા કાંઈ નહિ), તે
શબ્દોનાં રૂપ—સાહુતિ (સહુએ; પારસીએ ‘ પણ’ના અર્થમાં ખી’ વાપરે છે તે સં. પિ, અપ. વિ છે); ગણુઇ (ગણે); આવઇ (આવે); હાસ (હેાશે, થશે); અચ્છ' (છે); નિવડઇ (નિપડે-પડે); વજ્જઇ (વાજે, વાગે); ખણ્ડઇ (ખંડે); તડક્ડઇ (તૐ)
કન્તુ (કાન્ત-કંથ); વયણુ (વચન); ઠાણુ (થાણું); વિહાણુ (વહાણું); એહુ (એહ-એ); ચંચલુ (ચંચળ); લાઉ (લેાક); અન્તરુ (અન્તર); વડપણુ (વડપણુ); અન્તુ (અન્ય); ધણુ (ધન); નરુ (નર)
વલ્લહઉં (વલ્લભ); તુચ્છઉં (તુચ્છ)
(‘ઉ’ પ્રત્યય પું. પ્ર. એ. વ.ને ને ‘ઉં’ નપું. પ્ર. એ. વ.ને છે.) કસવ‰ઇ (કસ-પટ્ટે); કુંભયડિ ( કુંભતટે ); પંગણુઇ ( પ્રાંગણેઆંગણે )—‘ઇ’ સ. એ. વ.ના પ્રત્યય
અમ્હેં, રાવણુ–રામહં, મયગલ ં, તુમ્હહં, સમત્તહં
(હું–૧. બ. વ.ના પ્રત્યય)
પુચ્છઇ (પછી)
નચ્ચાવિઉ (નચાવ્યુનચાવ્યા); પાડિઉ (પાક્યો) પુછુ (પણ)
જામ—તામ
સિજ્જઇ (રિસાય); પરિપાવિઆઇ (પરિપવાય, પમાય; પાવે=પામે) શબ્દચના-તં અખ઼હુ ન જા—તે કહ્યું જાતું નથી. અક્ખણુહ= બાહ્યાનુક્; હેમચન્દ્ર તુને બળતૢ આદેશ આપે છે.
લેાકેાક્તિમાં સામ્ય—હત્યિ માકૅલડેણુ=મેાકળ હાથે
* આહ્વાનનું ભવન થઈ ૫૦ ૬૦ ૬૦ના રૂ પ્રત્યય લાગી રૂપ થયલું જણાય છે,
