________________
પ૧૨ ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ
બીજી રીતે વ્યુત્પત્તિ—અપ.માં ને જૂ. ગુ.માં ૫. એ. વ.ને પ્રત્યય શું છે તેમાંથી ટૂ લોપાય છે અને અવશિષ્ટ એ અકારાન્તના અનન્ય છે સાથે મળી જઈ માં થાય છે. અ૫.ના ષ. બ. વ.ના હું પ્રત્યયમાં ટૂ લોપાય છે અને અવશિષ્ટ ગં અકારાન્તના અન્ય સાથે મળી જઈ માં થાય છે. પ્ર. ૧૨૮
બેલિવઈ બેલવામાં, બોલતાં. રે પ્રત્યય–બ માં હિ ને પ્રત્યય
બીમ્સ ને બંગાળીમાં બીજી વિભક્તિના પ્રત્યય તરીકે આપે છે. પરંતુ હાલ તે બંગાળીમાં બીજીને પ્રત્યય લે છે–પાવે; વાના પ્રિ. એ. વ.; વાહિ ; વાનાદ્રિ દિ. બ. વ. ૫. ૧૩૪
એક રીતે ઠીક લાગે છે –
એક રીતે કહ્યું છે તે સકારણ છે. આદિ વ્યંજન લોપાયાના દાખલા સાધારણ નથી; પરંતુ તનમાંને આદિ વ્યંજન લોપી “”ની વ્યુત્પત્તિ અપાય છે. “તન’ એ સમાસના ઉત્તર પદ તરીકે પ્રયોજાય છે તેથી ટૂ નો લોપ એવે સ્થળે વિકલ્પ થયાને નિયમ (વઘુતરો-ટુ હેમ.) પ્રવર્તે છે. પૃ. ૧૫૩
એજ પ્રમાણે
એને સંબંધ હાલ મેં તને વાયો સાથે લેવાનું છે. પૃ. ૧૬૦
પછીના પ્રયોગમાં મરાઠી ને ગુજરાતીનું સામ્ય
તો વોન લિવતા પાણી મા–આ મરાઠી વાય “તે બે દહાડાને ભૂખે છે,” “તે બે દિવસને અપવાસી છે,' આ વાકયોને મળતું છે. પૃ. ૧૬૫
મુકેટલાક પંડિતેના અભિપ્રાય પ્રમાણે એ રૂ૫ ગ્રામ્ય નથી, પરંતુ જૂના કવિઓએ પ્રયોજેલું છે, હાલ એ પ્રાચીન, અપ્રયુક્ત રૂપ ગણાય છે,
