________________
૧૧૨, ૨૧ ૧૨ ૧, ૨પૂ૨ ૧ ૧ ૨ ૧ ૧૨ ૧
૪૯૮ ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ
મન આપણુ અણુ અને એન, રમીએ તે સુખ ચન, લડે તે સઘળે શિક, લાજ ઘરે ને કે લક - દેહરે-દહે–એમાં ૨૪ માત્રા ને ૬ તાલ હોય છે. ૧૩મી ને ૧૧મી માત્રા પછી યુતિ હોય છે. છટ્રી, પછી ચેથી, ને પછી ત્રીજી માત્રા પર તાલ આવે છે.
કરતાં જાળ કળીઓ, ભેંય પડી ગભરાય; વણ કે તેતણ, હેપર ચઢવા દો.
છપે--આમાં છ પાદ એટલે ચરણ હોય છે. પહેલાં ચાર ચરણ કાવ્યનાં ને પછી બે દેહરાનાં. કાવ્ય એક છંદ છે તેમાં ૨૪ માત્રા ને ૬ તાલ હોય છે. દેહરાને પહેલે પાદ ૧૩ માત્રાને હેય છે તેના બે ટૂક કરવા ને આરંભમાં બે માત્રા વધારે રાખવી, અર્થાત, ૧૫ ને ૧૩ એમ ૨૮ માત્રાના છેલ્લા બે પાદ રાખવા.
દર સરિતે જુઓ, ભરેલી ર્મિન ના, ને એ તફ, ગેલાં તેને રે, ગિત ચિત્ર વિચિત્ર, માછલાં ગમ્મત કરતાં ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ ૧ ૧ ૨ ૨ ૨૨ ૧૧ ર લીલું લીલું ઘાસ, પશુ કિનારે ચરતાં, ૨૧૧ ૨ ૨ ૨ ૧૧૧૨ ૧૧ ૨૧ ૧ ૨ ૧, ૨ સુંદર શેભા સૌ નગરની, નદીથી નિશ્ચય જાણીએ, ૨૧ ૧ ૨ ૧ ૧ ૧૧ ૨ ૧૨ ૨ ૨ ૨ ૧ ૧ ૨ ૧ ૨ નાવણ ધાવણ જળપાનનું, મોટું સુખ પિછાણીએ.”
થરણુંકુલ--એમાં ૧૬ માત્રા ને ૪ તાલ છે. ૪, ૪ માત્રા પછી તાલ આવે છે.
