________________
૧૩૬ ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ
અપભ્રંશમાં ષષ્ઠીના એકવચનના પ્રત્યય ચું, હુ, ને ટ્રો ને બહુવચનને પ્રત્યય હું ને ઈકારાત ને ઉકારાન્ત પછી હું પણ છે. અકારાન્ત નામના સંસ્કૃત ષષ્ઠીના એકવચનના પ્રત્યય ચ પરથી એ પ્રત્યયે વ્યુત્પન્ન થયા છે.
અપભ્રંશ— મદુ રે લોલા (મારા કાન્તના બે દોષ છે). दइवु घडावइ वणि तरुहुं सउणिहं पक्व फलाई।
(દેવ ઘડે છે વનમાં તઓનાં શકુનેનાંપક્ષીઓનાં પાકાં ફળ-દેવ પક્ષીઓ માટે તઓનાં પાકાં ફળ ઘડે છે).
जो गुण गोवइ अप्पणा पयडा करइ परस्सु । तसु हउं कलि-जुगि दुल्लहहो वलि किन्ज उ सुअणस्सु ॥
(જે ગુણ ઢાંકે છે પિતાના, પ્રકટ કરે છે પારકાના, તેની હું કલિયુગમાં દુર્લભની, પૂજા કરું, સુજનની--જે પોતાના ગુણ ઢાંકે છે ને પારકાના પ્રકટ કરે છે તે દુર્લભ સુજનની હું કલિયુગમાં પૂજા કરું છું.)
આ પ્રત્યમાંના સ, હું જૂની ગુજરાતીમાં આવ્યા છે. કાન્હ૦ સ તસ ઘરનું ઘર રાખી રાઈ ૧.૨૬ - તાસ તણું ગુણ વર્ણવું . ૧.૫ (બેવડી ષષ્ઠી) હ કાહ તણઈ સંપત્તિ ઇસી જિસી ઇદ્રહ ધરિ રિદ્ધિ ૧.૯
સુંદર સહકારહ મંજરી કેકિલ બેલિ ચંચિ ધરી (ભાલણ–
કાદમ્બરી, કડ૦૬) તણુ,” , “ક” “ર”, “લા.” “,” – જૂની ગુજરાતીમાં આ પ્રત્યય પણ માલમ પડે છે. કાહ – પદ્મનાભ પંડિત સુકવિ, વાણી વચન સુર; કરતિ સોનગિરા તણી તિણિ ઉચ્ચરી સુચના મે ૧.૪ સાચી વાત સુણી સુરતાણિ ૧.૧૯ (સુરતાને તેની વાત સુણી) ભાજી દેસ દેવકઈ પાટણિ દલ દેખતા આવ્યા ૧.૭૭ (દેવને પાટણે, છટ્રી સાથે સાતમી)
