________________
૪૨૪
શ્રી અધ્યાત્મસાર પ્રત્યે
શબ્દનય કહે છે કે આથી જ જે (આત્મા) શુદ્ધ હોય અસંકિલષ્ટ હાય-નિર્વિકાર હોય તે જ આત્મા કહેવાય. જે ચિત્તક્ષણ રાગાદિ કલેશેથી સંકિલષ્ટ બનેલ હોય તેને આત્મા-ચિત્ત જ ન કહેવાય.
આત્મા અને તે વળી કલેશયુક્ત ! ” બે વિરોધી વાતને એકમાં સંભવ જ નથી. એટલે અશુદ્ધ આત્માને તે અમે આત્મા જ માનતા નથી, શુદ્ધાત્મા એ જ આત્મા છે. ૨૫ ૯ [૭૬૨] શ્રતમનુપયો–સ્વૈતનિમણ્યા યથા વ:
तथाऽऽत्माऽशुद्धरूपश्च-त्येवं शब्दनया जगुः ।।८५।।
જેમ એક માણસ મૃતવાળે (શ્રત) હોય તે તે જ્ઞાનના (= કૃતના) અનુપગવાળે હેઈ શકે જ નહિ. છતાં તેવું કેઈ કહે છે તે કથન જેમ મિથ્યા છે તેમ જે આત્મા હોય તે રાગાદિથી અશુદ્ધ રૂપવાળે હોય તેમ કહેવું એ પણ મિથ્યા વચન છે. આવું શબ્દનનું મન્તવ્ય છે. [७६३] शुद्धपर्यायरूपस्तदात्मा शुद्धस्वभावकृत् ।
प्रथमाऽप्रथमत्वादिभेदोऽप्येवं हि ताचिकः ॥८६॥
એટલે એ વાત સ્થિર થઈ કે આત્મા શુદ્ધ પર્યાયસ્વરૂપ છે. અને શુદ્ધસ્વભાવને કર્તા છે. પર્યાયસ્વરૂપ આત્મા પ્રતિક્ષણ ને ને ઉત્પન્ન થાય એટલે પ્રતિક્ષણ શુદ્ધ સ્વભાવને કર્તા બને.
૨૫૯. સ. સાર, : ૩૪૫, ૩૪૬.
