________________
આ મનિશ્ચય
૪૩ [७५९] अनुपप्लवसाम्राज्ये विसभागपरिक्षये ।
आत्मा शुद्धस्वभावानां जननाय प्रवर्तते ॥२॥ ઉપપ્લવ = બ્રાન્તિ.
જ્યારે બ્રાન્તમને દશા દૂર થઈ જાય અને અબ્રાન્ત સત્ય પદાર્થ જ્ઞાનનું આત્મા ઉપર સામ્રાજ્ય વ્યાપી જાય ત્યારે વિભાવ દશાને (કષાયાદિસ્વરૂપ આત્માની ધારાને) ક્ષય થઈ જાય છે. આમ થતાં આત્મા શુદ્ધ સ્વભાવ (સભાગ સંતતિ) ને ઉત્પન્ન કરવા લાગે છે. ૨૫૮ [७६०] चित्तमेव हि संसारो रागक्लेशादिवासितम् ।
तदेव तैर्विनिर्मुक्तं भवान्त इति कथ्यते ।।८३॥
રાગાદિ કલેશોથી વાસિત ચિત્ત એ જ સંસાર છે છે અને તેનાથી મુક્ત એવું ચિત્ત એ જ મોક્ષ છે. એટલે
જેમ જેમ એ કલેશાદિથી રહિત ચેતના થતી જાય તેમ તેમ આમા શુદ્ધભાને કર્તા થતા જાય છે. [७६१] यश्च चित्तक्षणः क्लिष्टो नासावात्मा विरोधतः ।
अनन्यविकृत रूप-नियर्थ ह्यदः पदम् ।।८४॥
બીજા કોઈથી પણ જેની અવસ્થામાં કશે વિકાર થતા નથી તેને જ ચિત્ત, ચેતન, આત્મા કહેવાય છે. આમ ચિત્ત પદ અર્થગંભીર છે. “ડિસ્થ “ડવિથ પદોની જેમ અર્થહીન નથી. • ૨૫૮. સમયસાર : ગાથા ૩૪ (૨૦૦૫).