________________
૪૨૨
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
સામાન્યતઃ ફૂલની માળા વગેરે મંગાવીને તે તે પદાર્થને આત્મા ભકતા બને છે; સમભિરૂઢ નયથી ફૂલની માળાના જુદાં જુદાં ફૂલેને જુદો જુદો ભોકતા છે; અને એવંભૂત નયથી જે વખતે જે ફૂલની માળાને કે તેના ફૂલને સાક્ષાત ભેગ કરાતો હોય તે વખતે તે આત્મા તે પદાર્થને ભકતા છે. ૨૫૬ [૭૫૮] વર્તા િગુમાવના–મમાં ગુનાદિમુ: |
प्रतीत्य वृत्ति यच्छुद्धक्षणानामेप मन्यते ।।८।।
શુદ્ધનયથી વિભુ એ આત્મા શુદ્ધભાવોને કર્તા પણ છે. આ શુદ્ધનય શુદ્ધક્ષણો(આત્મા)ના વર્તન-પર્યાયને આશ્રયીને આવું મન્તવ્ય ધરાવે છે. કહેવાનો આશય એ છે કે શુદ્ધનય પર્યાયાર્થિક નય છે અર્થાત શુદ્ધક્ષણના પર્યાયે (વર્તના=વૃત્તિ) ને આશ્રયીને વિચાર કરે છે. પર્યાય તો પ્રતિક્ષણ ઉત્પાદ વિનાશશીલ છે માટે આત્મા પ્રતિક્ષણ પોતે જ પિતાના શુદ્ધભાનો કર્તા (ઉત્પાદક) બને છે.
અન્યત્ર કહ્યું છે કે નિશ્ચયથી આ આમા પદ્રવ્ય સ્વરૂપને કર્તા બને તો તે આત્મા નિયમથી પદ્રવ્યમય બની જાય. પણ તે પરદ્રવ્યમય તો નથી જ કેમકે કોઈ દ્રવ્ય અન્યદ્રવ્યમય બની જાય છે તે દ્રવ્યને નાશ થઈ જાય એ નિયમ છે. એટલે એમ થતાં આત્મદ્રવ્યને નાશ થવાની આપત્તિ આવે. માટે આત્મા પદ્રવ્ય સ્વરૂપને કર્તા નથી, માત્ર શુદ્ધભાવને કર્તા છે.૨૫૭ ૨૫૬. સ. સાર:- ગા-૯૮ થી ૧૦૦, ૧૦૫, ૧૦૬, ૧૯. ૨૫૭. સ. સાર : ગા. ૧૦૨.