________________
માત્મનિશ્ચય
૪૧૭
આ સ્થિતિમાં જે કે સત્વગુણુથી સુખાનુભવ થાય છે તેા પણ તે સુખ ઉર્દૂભૂત સત્વગુણથી થાય છે પરંતુ કેવળ ઉર્દૂભૂત સત્વગુણથી સાંસારિક સુખાનુભવ થતા નથી કિન્તુ એ સુખાનુભવ પ્રત્યે અનુભૂત રજો-તમેગુણ પણ કારણુ અને જ છે. આમ થવાથી એ સુખમાં રજોગુણનું કાર્ય દુઃખ અને તમેાગુણનુ કાર્ય મેહુ પણ ભળી જ જાય છે. એટલે એ સુખમાં જેમ સુખત્વ છે તેમ દુઃખત્વાદિ પણ છે જ.
આમ સાદિર્ગુણા (સમ અવસ્થામાં) પરસ્પર વિરુદ્ધ હાવા છતાં વિષમ અવસ્થામાં ત્રણેય સાથે રહે છે. એટલે ત્રણેયનાં કાર્યમાં સુખ, દુઃખ અને મેહ એકી સાથે પ્રગટ થાય છે.
આથી ગ્રન્થકાર પરમષિ જણાવે છે કે સુખાનુભવ વખતે પણ તે સુખમાં દુઃખત્વ જાતિ તેા છે જ, આમ સ્વાભાવિક દુઃખતા પણ પુણ્યજનિત સુખમાં સ્થિર થઈ જાય છે.
[૭૪૬] ઝુહૂનાામોળો મોમોનોપ્રોવિત્ઝ: । विलासश्चित्ररूपोऽपि भयहेतुर्विवेकिनाम् ॥७२॥
Home
ક્રોધાયમાન થયેલા નાગની ફણાના વિસ્તાર દેખાવમાં તા ભવ્ય લાગે, પણ હાય છે અત્યન્ત ભયજનક ! દુ:ખજનક ! શબ્દાદિ ભાગેાથી ઉત્પન્ન થયેલા ચિત્ર વિચિત્ર સુખાનુભવના વિલાસ દેખાવમાં ભલે સુંદર હાય, કિન્તુ વિવેકી પુરુષને તે। તેમાં ભયાનક દુઃખાની કારણતા દેખાતાં તે અત્યન્ત ભય'કર લાગે છે.૨૫ ૧
પ૧. ઠા. હ્રા. - ૨૪-૫,૬.
૨૭
