________________
૪૧૦
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ [७३६] नाऽऽत्मा पुण्यं न वा पाप-मेते यत्पुद्गलात्मके ।
आद्यबालशरीरस्यो-पादानत्वेन कल्पिते ॥५९॥
જીવનું પુણ્ય અને પાપ (નવતત્વમાંનું ત્રીજા ચોથા તત્વ)થી ભિન્નત્વ -જીવ એ પુણ્યકર્મ નથી અને પાપકર્મ પણ નથી. કેમકે પુણ્ય પાપકર્મ એ પુદ્ગલસ્વરૂપ છે. માતાના શરીરમાં બાળકના આત્માને સર્વ પ્રથમ શરીર બંધાય છે તેના ઉપાદાનકારણ તરીકે આ પુણ્ય પાપકર્મને કલ્પવામાં આવ્યા છે. અર્થાત્ આ કાર્મશરીરથી જ તે બાળકને આત્મા શુભાશુભ શરીરની રચના કરે છે. [७३७] पुण्यं कर्म शुभं प्रोक्त-मशुभं पापमुच्यते ।।
तत्कथं तु शुभं जन्तून् यत् पातयति जन्मनि ॥६०॥ પુણ્યને શુભ કેમ કહેવાય?
વ્યવહાર ન પુણ્યકર્મને શુભ કહ્યું છે અને પાપકર્મને અશુભ કહ્યું છે. પણ અમને (નિશ્ચયનયવાદીને) તે એ જ સમજાતું નથી કે પુણ્યકર્મને શુભ કહેવાય જ કેમ? કેમકે
એ તે જીવને જન્મના દુઃખમાં ફેંકે છે! ૨૪૪ [७३८] न ह्यासयस्य बन्धस्य तपनीयमयस्य च ।
पारतन्त्र्याविशेषेण फलभेदोऽस्ति कश्चन ॥६१॥ બેડી ભલેને લેઢાની હોય કે ભલેને સેનાની હોય! ૨૪૪. (૧) સમયસાર ગા. ૧૪૫.
(૨) પ્રવચનસારઃ ૨-૮૯. (૩) ગશાસ્ત્ર ૧-૧૫.
