________________
૪૦૪
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
થયું છે એમ કહીને કર્મને વેદનાના ભેગનું ઉપાદાન (અન્વયી) કારણ કહી શકાય નહિ.
જેમ ઘટ પ્રત્યે માટી ઉપાદાન કારણ જરૂર છે પણ દંડ એ ઘટનું ઉપાદાન (અન્વયી) કારણ નથી તેમ મૂર્ત કર્મ પણ વેદનાના ભેગ પ્રત્યે અન્વયી (ઉપાદાન) કારણ નથી. [७२२] ज्ञानाख्या चेतना बोधः, कर्माख्या द्विष्टरक्तता।
जन्तोः कर्मफलाख्या सा, वेदना व्यपदिश्यते ॥४५॥ જીવની જ્ઞાનાત્મક ચેતના તે બોધ છે.
કર્માત્મક ચેતના તે તેના રાગ દ્વેષ છે. અને કર્મફલાત્મક ચેતના તે વેદના છે.
ટૂંકમાં જીવની ચેતના (ત્રીજા પ્રકારની) એ જ વેદના છે, માટે વેદનાના ઉદ્દભવને લીધે તેનામાં મૂર્તવ માનવાનું કઈ પ્રજન નથી.૨૪૧ [૭૨૩] નાકમાં તમામૃત્વ, ચૈતન્ચે જાતિયતા
अतो देहेन नैकत्वं, तस्य मूर्तेन कर्हिचित् ॥४६॥
એટલે આત્મા અમૂર્તતાને ઉલ્લંઘી જઈને કદી મૂર્ત બની શકતા નથી અને ચૈતન્યને લંધી જઈને કદી જડેદેહ. સ્વરૂપ (દેહથી અભિન) બની શક્યું નથી. | માટે જ આત્મા મૂર્ત એવા દેહથી ભિન્ન છે. કદાપિ તેવા મૂર્ત દેહ સાથે તેની અભિન્નતા સંભવી શકે જ નહિ. ૨૪ર ૨૪૧ પ્રવચન સાર–૨-૩૩, ૩૧, ૩૨. (૨) આનંદ ઘન ગ્રેવી બારમું સ્તવન. ૨૪૨ સમય સાર : ૨૬ મી ગાથા.
