________________
આત્મનિશ્ચય
૪૦૩ આઘાતાદિ થતાં વેદનાદિને અનુભવ થવાની આપત્તિ આવશે. એટલે સુખાદિ અનુભવ થવા માત્રથી આત્મામાં મૂર્તતા માની શકાય નહિ.
વ્યવનિય–તે પછી આત્માને સુખાદિ વેદનાને અનુભવ થાય છે શાથી?
નિ.નય–આત્માની અશુદ્ધિશક્તિને કારણે તેમ થાય છે. કર્મસાગથી આત્માની વિશુદ્ધશક્તિ-શુદ્ધ પગ-મલિન થયેલ છે તેથી તેને વેદનાને અનુભવ થાય છે, મૂર્તતાને લીધે નહિ. [૨૦] ગીર યથા જ્ઞાનં, સ્વયં પરિણમેલ્યા
तथेष्टानिष्टविषयस्पर्शद्वारेण वेदनाम् ॥४३॥
જેમ ઈન્દ્રિ દ્વારા થતાં ઘટાદિ જ્ઞાનને આત્મા સ્વયં પિતાનામાં પરિણમાવે છે તેમ ઈષ્ટનિછવિષયેના સ્પર્શાદિ દ્વારા થતી વેદનાને આત્મા સ્વયં પિતાનામાં પરિણમે છે. એટલે વેદના પરિણામ પામતા આભામાં વેદના નિમિત્તે મૂર્તતા માનવાની જરૂર રહેતી નથી. [७२१] विपाककालं प्राप्याऽसौ वेदनापरिणामभाक् ।
मूर्त निमित्तमात्रं, नो घटे दण्डवदन्वयि ॥४४॥
અને જ્યારે તે તે વેદના પરિણામને ભેગવવાને કાળ (વિપાક કાળ) આવે છે ત્યારે ત્યારે તે તે વેદના પરિણામને આત્મા ભગવે છે. આ ભેગમાં કર્મ–મૂર્ત દ્રવ્ય-નિમિત્ત માત્ર બની શકે. પરંતુ તે કર્મ આત્માની સાથે એકમેક
