________________
૪૦૨
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
બુદ્ધિ ઉપર આત્માનું શાસન છે. આમ સર્વોપરી આત્મા છે. એની શાસક સત્તાને અનુભવ કરી આત્માને શાન્ત કરીને મનુષ્ય દુર્જય એવા કામશત્રુને નાશ કરવો જોઈએ. ર૩૯ [७१८] विकले हन्त लोकेऽस्मिन्नमूर्ते मूत्ततानमात् ।
पश्यत्याश्चर्यवद् ज्ञानी, वदत्यायवद्वचः ॥४१॥
અફસોસની વાત છે કે વિવેકશૂન્ય આ સંસારને અમૂર્ત આત્મામાં મૂર્તતાને ભ્રમ થઈ ગયેલ છે. જ્ઞાની પુરુષે તે આશ્ચર્યચક્તિ બનીને આ વાત સાંભળે છે અને એ લેકને આશ્ચર્યવાળું લાગે તેવું વચન કહે છે કે, અહો ! એ મૂર્તમાં મૂર્તતાનું કેવું (બ્રાન્ત) ભાન થઈ ગયું છે ! ૨૪૦ {७१९] वेदनापि न मूर्तत्वनिमित्ता स्फुटमात्मनः ।
पुद्गलानां तदापत्तेः, किन्त्वशुद्धस्वशक्तिजा ॥४२॥
વ્યવહારનયે આત્મામાં મૂર્ણતાની સિદ્ધિ માટે જે યુક્તિ આપી તેનું હવે નિશ્ચય નય ખંડન કરે છે. વ્યવહારનયે કહ્યું કે આત્માને વેદનાદિને અનુભવ થાય છે માટે તેમાં મૂર્તતા માનવી જોઈએ. આની સામે નિશ્ચયનય કહે છે કે મૂર્તતા હોય તે જ વેદનાદિને અનુભવ થાય એવું કેમ કહી શકાય? છતાં જે તે જ આગ્રહ રાખવામાં આવે તે તે પરમાણુ પુદ્ગલમાં પણ મૂર્તતા છે તે તેને પણ ૨૩૯. ભગ. ગીતાઃ ૩-૪૨. ૨૪૦. (૧) સમયસાર ૬૧ થી ૬૮. (૨) ભગ. ગીતાઃ ૨-૨૯.
