________________
૩૮૮
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ [૬૮] કમાનમથશીનાં વથા રત્નાન મિન્નતા !
ज्ञानदर्शनचारित्र-लक्षणानां तथात्मनः ॥७॥
રત્નની પ્રભા, રત્નની નિર્મળતા અને રત્નની વરહરણ આદિ શક્તિઓ જેમ રત્નથી જુદી નથી તેમ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર એ આત્માથી જુદા નથી. ૨૪ [૬૮] કામનો ઋક્ષાનાં જ વ્યવહાર ફિ મિન્નતામ્ |
षष्ठ्यादिव्यपदेशेन मन्यते न तु निश्चयः ॥८॥
આત્મા અને તેના જ્ઞાનાદિ લક્ષણ (સ્વરૂપ)ને ભેદદર્શક છઠ્ઠી વિભક્તિના પ્રયોગ વડે વ્યવહારનય ભિન્ન બતાડે છે પરંતુ શુદ્ધનિશ્ચયનય તે તેમની વચ્ચે અભેદ જ માને છે. “આત્માનું જ્ઞાન,” “આત્માનું દર્શન” ઈત્યાદિ કહેવા વડે વ્યવહાર કહે છે. જ્યારે “આત્મા જ જ્ઞાન,” “આત્મા જ દર્શન” એમ નિશ્ચયનય કહે છે. [૬૮] ઘરા મિત્યત્ર યથા મે વિર: |
आत्मनश्च गुणानां च तथा भेदो नतात्विकः ॥९॥
જેમ વ્યવહારનયથી કહેવાય છે કે આ ઘટનું રૂપ છે. અહીં “ઘટનું રૂપ’ એ પ્રયોગ કરવા દ્વારા ષષ્ઠી વિભક્તિથી જે ઘટ અને તેના રૂપ વચ્ચે ભેદ સૂચિત કર્યો તે વસ્તુતઃ તાત્વિક નથી કેમકે ઘટ અને રૂ૫ બે અભિન્ન જ છે.
આ જ રીતે “આત્માનું જ્ઞાન” એમ કહેવામાં આત્મા - ૨૨૬. (૧) સ. સાર : ગા. ૭, ૮.
(૨) ગુર્જર સાહિત્યસંગ્રહ ભાગ રજો: પૃ. ૨૮૬, ૭મી ગાથા
