________________
ગ સ્વરૂપ
૩૦૫
=
=
એટલે જ્યારે જ્યારે ચંચળ અને અસ્થિર મન બહાર નીકળીને વિષયમાં ચાલી જાય ત્યારે ત્યારે તેને બુદ્ધિથી કાબુમાં લઈને આત્મામાં જ સ્થિર કરવું.
રાની પશુ જેવી ઈન્દ્રિયને ઉતાવળે વશ કરવા જતાં તે કદાચ ભયંકર તેફાન મચાવી દે. ૮૧ [५११] अत एवादृढस्वान्तः कुर्याच्छास्त्रोदितां क्रियाम् ।
सकलां विषयप्रत्याहरणाय महामतिः ॥१७॥
મનને વશ કરવાની આ સફળ તરકીબ છે માટે જ ચલચિત્તવાળા મહાત્માએ મનને વિષયથી પાછું ખેંચવા માટે શાસ્ત્રમાં કહેલી તમામ આવશ્યકાદિ ક્રિયાઓ કરવી જોઈએ. [५१२] श्रुत्वा पैशाचिकी वार्ता, कुलवध्वाश्च रक्षणम् ।
नित्यं संयमयोगेषु, व्यापृतात्मा भवेद्यतिः ॥१८॥
પિશાચનું કથન અને કુલવધૂના રક્ષણને પ્રસંગ સાંભળીને યતિએ હંમેશા સંયમોમાં દત્તચિત્ત બની રહેવું જોઈએ.
(૧) શેઠ ઉપર પ્રસન્ન થયેલા પિશાચે શેઠને કહ્યું, “જે દિવસ કામ નહિ આપે તે દિવસે તમને જ ખાઈ જઈશ.” એક દિવસ કામ ખૂટ્યું. શેઠ ગભરાયા; પણ શેઠ બુદ્ધિમાન હતા. સીડી લાવીને મૂકી દીધી. ભૂતને કહ્યું, “બીજું કામ ન પુ ત્યાં સુધી આ સીડી ઉપર ચડ ઉતર કર્યા કર.” ૧૮૨. (૧) ભગવદ્ગીતા : ૬-૨૫, ૨૬.
(૨) પ્રકૃત ગ્રન્થ અધ્યાત્મસાર ક્રમાંક શ્લોકનં. ૧૩૧
