________________
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
આ ભિક્ષાટનાદિ ક્રિયા ધ્યાનમાં વિક્ષેપ કરનારી તા નથી જ બનતી, કિન્તુ ધ્યાનની પુષ્ટિ માટે જ બની જાય છે. એટલું જ નહિ પણ જ્ઞાનયેાગી આત્માને એ વાતના દૃઢ ખ્યાલ છે કે આ જન્મ નિકાચિત કર્મથી પ્રાપ્ત થએલા છે. આવે સકલ્પ હેાવાથી તે મહાત્મા પેાતાના મનને વિષયેાથી પાછુ ખે’ચી લઈ ને અસગભાવે ભિક્ષાટનાદિ તમામ ક્રિયા કરે છે માટે તે એ ક્રિયાએ આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરાવી આપનારી બને છે.
૩૦૪
[५०८ ] स्थिरीभूतमपि स्वान्तं रजसा चलतां व्रजेत् ।
प्रत्याहृत्य निगृह्णाति ज्ञानी यदिदमुच्यते ॥ १४ ॥ [૧૦૧] શન: નૈમેવું પુછ્યા વૃતિગૃહીતયા ।
आत्मसंस्थं मनः कृत्वा न किञ्चिदपि चिन्तयेत् ॥ १५॥ [५१०] यतो यतो निःसरति मनश्चञ्चलमस्थिरम् ।
ततस्ततो नियम्यैतदात्मन्येव वशं नयेत् ॥ १६ ॥ ॥૬॥ બેશક, આત્મામાં સ્થિર થઈ ચૂકેલું મન પણ રોભાવના ઉદય થતાં ક્યારેક ચલ બની પણ જાય, પરન્તુ એ વખતે જે જ્ઞાની મહાત્મા છે એ તેા મનને વિષયાથી પાછુ ખેચી લઈ ને તેને નિગ્રહ કરી લે છે. આ રીતે પ્રત્યાહાર કરવાનું બીજાએ પણ કહે છે કે જ્યારે મન વિષયામાં જતુ રહે ત્યારે તેને પાછું ખેંચી લેવાની એકદમ ઉતાવળ કર્યા વિના ધીરે ધીરે ધૈર્ય યુક્ત બુદ્ધિથી ( સ્થિર બુદ્ધિથી) કામ લેવુ" અને એ રીતે મનને વિષયામાંથી પાછુ ખેંચી લેવુ. પછી તેને આત્મામાં સ્થિર કરવું અને ખીજું કાંઈ જ વિચારવું નહિ.
