________________
ર૭૪
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
[૪૩] સામાવિ જે મથવું, જાત્રામાવતા
नाशकारणसाम्राज्याद्विनश्यन्न विरुद्धयते ॥७०।।
પ્રશ્ન-જીવનું ભવ્યત્વ (મુક્તિગમન મેગ્યત્વ) સ્વાભાવિક છે તે પછી જીવને મેક્ષ થતાં તેના ભવ્યત્વને નાશ તમે માને છે તે શી રીતે ? સ્વભાવનો નાશ થાય ?
ઉ.–ઘટને પ્રાગભાવ (અભાવ વિશેષ) સ્વાભાવિક છે છતાં તે અભાવને નાશ થવાના કારણો દડ કુલાલ ઘટ વગેરે ઉપસ્થિત થાય તે તે અભાવને નાશ થઈ જાય છે. તેમ પ્રસ્તુતમાં પણ ભવ્યત્વના નાશના કારણભૂત મુક્તિભાવની પ્રાપ્તિ આવી જતાં ભવ્યત્વને નાશ થવામાં કશો વિરોધ નથી.
પ્રશ્ન-જીવમાં જીવ પણ છે તે મેક્ષ પ્રાપ્ત થતાં શું જીવત્વને પણ નાશ થઈ જાય ?
ઉ–ના. છેવત્વ એ ઉપાદાન કારણ છે અને ભવ્યત્વ એ સહકારી કારણ છે. કાર્યોત્પત્તિ થતાં સહકારી કારણ દૂર થઈ શકે છે. ઉપાદાન કારણ તે નહિ જ. જેમ ઘટની ઉત્પત્તિ થઈ જતાં તે ઘટના સહકારી કારણભૂત દસ્ડ વગેરે દૂર થાય છે પરંતુ ઉપાદાનકારણભૂત માટી તે સાથે જ રહે છે. ૧૪૪ [४५४] भव्योच्छेदो न चैवं स्याद् गुर्वानन्त्यानभोंशवत् ।
प्रतिमादलवत् कापि फलाभावेऽपि योग्यता ॥७१॥ પ્ર.-જે ભવ્યજીમાં મોક્ષે જવાની યોગ્યતા હોય તે ૬૪. વિ. આવ. ભાષ્ય-શ્લેક ૧૦૨૫-૧૮૩૪.
