________________
૨૯
પાનાં ભરાઈ જાય એમ છે. અમગલ જ્ઞાનથી પોષાતા દર્ભ તે અતિભયંકર દમ્ભ હાય છે અને એ દૃમ્ભ તે આત્માને અધ્યાત્મના પ્રારમ્ભિક સીમાચિહ્નથી અનન્ત પ્રકાશવર્ષોં દૂર ફેંકી દેતા હોય છે.
આત્મા જાણતા જ ન હોય કે હું સારો નથી; અને એ પોતાની જાતને સારી જ માનતા હોય અને સારા તરીકે વર્ણવતા હાય એ તે આંધળેા જ છે. પરન્તુ બીજી બાજૂ આત્મા સમજતા હોય કે હું સારે। નથી છતાં એ પાતાની જાતને સારી દેખાડવાને અને દુનિયાની દૃષ્ટિમાં એવુ ઠસાવવાના પ્રયત્ન કરતા હાય. એ છે અમગલ જ્ઞાનથી પોષાતા દમ્બ. આવેા દમ્ભ સાચે જ બહુ ભયંકર હોય છે.
જેમ દર્મ્સને ત્યાગ અનિવાય છે એમ તૃષ્ણાને ત્યાગ પણ અનિવાય છે. તૃષ્ણા પણુ અધ્યાત્મની સિદ્ધિમાં બહુ મારુ વિઘ્ન ઊભુ કરનારી માહિની છે. માહરાજાએ અધ્યાત્મનાશ માટે યેાજેલી રસસરિતા તૃષ્ણા છે. તમે અધ્યાત્મની વાત કે વિચારણા કરે કે તૃષ્ણા તરત જ ઈન્દ્રિયજન્ય સુખાની મસ્તીની કલ્પનાથી ભરેલા જામ તમારા એપુટ સામે ધરશે. અને ધરેલા જામ તમે આઠે અડકાડયા કે અધ્યાત્મ દૂર રહી જશે. અધ્યાત્મની સિદ્ધિ મેળવવી હોય એને તૃષ્ણાક્ષય કર્યા વિના ચાલે જ નહીં. પુણ્યના યાગે પ્રાપ્ત થયેલી ભાગસામગ્રીનેા જામ અને અપ્રાપ્ત સમગ્રીની ઉત્કટ કલ્પનાના જામ ધર્યાં કરવા એ એનું કામ. આત્મામાં વૈયિક સુખને રસ લૂટવાની તીવ્ર વૃત્તિ પેદા કરવી એ તૃષ્ણાનું કામ. તૃષ્ણાના આ પ્રપંચમાં આત્મા અટવાયા કે અધ્યાત્મ કયાંય દૂરસુદૂર રહી જવાનું. માટે અધ્યાત્મના પન્થ અભિયાન કરનાર આત્માએ આ મેાહિનીને આમૂલસૂલ ઓળખી લેવી જરૂરી છે અને ઓળખ્યા પછી એના ઉપર વિજય મેળવવા આવશ્યક છે.
એના ઉપર વિજય મેળવવાની ગુરુચાવી છે વૈષયિક અપ્રવૃત્તિ.
